Hollanda’nın Lahey kentinde, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının, Rusya-Ukrayna savaşının ve ABD- İran-İsrail arasındaki gerilimin yarattığı küresel atmosferde önemli bir NATO zirvesi düzenlendi.
Liderler, özellikle savunma harcamalarının artırılması ve ittifakın kolektif savunma prensibi olan 5. Maddeye bağlılık konusunda fikir birliğine vardı.
Zirveye, ABD Başkanı Donald Trump’ın dikkat çekici açıklamaları ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı kritik ikili görüşme damgasını vurdu.
NATO ZİRVESİ LAHEY’DE SONA ERDİ: SAVUNMA HARCAMALARI VE 5. MADDE ODAK NOKTASI
Hollanda’nın Lahey kentinde, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve İran ile ABD-İsrail arasındaki tırmanan gerilimlerin gölgesinde düzenlenen NATO zirvesi, önemli kararlara sahne oldu.
Zirvede, ittifak liderleri savunma harcamalarının artırılması ve NATO Anlaşması’nın en temel maddelerinden biri olan 5. Madde üzerinde tam bir mutabakata vardı.
ERDOĞAN VE TRUMP’TAN KRİTİK GÖRÜŞME
Zirve kapsamında, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump yüz yüze bir görüşme gerçekleştirdi. Yaklaşık 45 dakika süren bu kritik görüşmede, Erdoğan’ın iki ülke arasındaki ikili ticaret hacmi hedefinin 100 milyar dolara ulaşması için enerji ve savunma sanayii alanında yeni yatırımların yapılabileceğini dile getirdiği öğrenildi.
Liderler ayrıca bölgesel ve küresel sorunlar üzerinde de fikir alışverişinde bulundu.
Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada, Erdoğan’ın, Trump’ın ilk başkanlık dönemi sırasında Türkiye’ye Rusya’dan S-400 savunma sistemleri alması nedeniyle uygulanan CAATSA yaptırımlarının kaldırılması konusunu özellikle gündeme getirdiği belirtildi.
TRUMP’TAN İRAN’A ATOM BOMBASI BENZETMESİ VE SAVUNMA HARCAMASI ZAFERİ
Hollanda’daki NATO zirvesinin en dikkat çekici anlarından biri de ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’a yönelik düzenlenen saldırıyı değerlendiren açıklamaları oldu.
Trump, saldırıyı İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’ya atılan atom bombalarına benzeterek,
“Eğer o saldırıyı gerçekleştirmeseydik, bu savaş hala devam ediyor olurdu. O saldırı savaşı bitirdi. Savaşı sona erdirdi. Hiroşima’yı, Nagazaki’yi örnek göstermek istemem ama temelde o savaşı nasıl bitirdiyse, bu da öyle bitirdi. Bu savaş böyle sona erdi. Eğer o hedefi vurmasaydık, şu anda hala çatışıyor olurlardı” dedi. Trump ayrıca, İran’ın nükleer programına trilyonlar harcadığını ancak başarılı olamadığını, kendilerinin ise “şu anda onlarla gayet iyi anlaştığını”
iddia etti.
Zirvenin bir başka öne çıkan gelişmesi ise NATO ülkelerinin savunma harcamalarına gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 5’ini ayırmayı kabul etmesi oldu. Bu durum, Trump’ın uzun süredir savunduğu bir hedef olarak “zaferi” şeklinde nitelendirildi.
Trump’ın NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’den aldığı ve sosyal medyada paylaştığı mesajlarda, Rutte’nin ABD’nin İran’ı bombalamasını övdüğü ve savunma harcamalarındaki artışı Trump’ın “zorlamasına” bağladığı görüldü. Mesajın, Trump’ın kendine özgü tarzında, bazı kelimelerin büyük harflerle yazılmış olması dikkat çekti.
5. MADDE VE HARCAMALARDA KESİN TAVIR
Lahey’deki zirvenin ana gündem maddelerinden biri olan savunma harcamaları ve NATO’nun 5. Maddesi üzerine liderler net bir duruş sergiledi.
ABD’nin ve özellikle Trump’ın Avrupa ülkelerinden milli gelirlerinin yüzde 5’ini askeri harcamalara ayırması yönündeki talebi kabul gördü.
Kaynaklar, Türkiye’nin de bu toplantıyla birlikte Trump’ın çağrısına uyacağını belirtti. NATO Genel Sekreteri Rutte, zirve sırasında yaptığı açıklamada,
“Bugün NATO’nun son 10 yılda savunma harcamalarına 1 trilyon dolar (861 milyar euro) daha eklediğini açıklamaktan memnuniyet duyuyorum. Sayın Başkan, sevgili Donald, bu sizin bizi zorlamanız sayesinde oldu”
ifadelerini kullandı.
Trump, Lahey’e giderken gazetecilere 5. Maddeyle ilgili olarak
“Tanımınıza bağlı,”
dedi ve ekledi:
“Madde 5’in çok sayıda tanımı var. Bunu biliyorsunuz, değil mi? Ama ben onların dostu olmaya kararlıyım.”
Daha sonra Air Force One uçağında konuya açıklık getirmesi istendiğinde, Trump
“hayat kurtarmaya kararlı olduğunu” ve “yaşam ve güvenliğe bağlı olduğunu”
söyledi, ancak daha fazla detay vermedi.
Başkan Trump ayrıca, Ukrayna lideri Zelenski ile de görüşme yapacağını bildirdi.
POLONYA VE FİNLANDİYA’DAN 5. MADDEYE GÜÇLÜ DESTEK
NATO’nun 5. Maddesi, bir müttefike yapılan silahlı saldırının tüm üyelere yapılmış sayılmasını ve kolektif savunma gerektirmesini öngörüyor. Bu madde, saldıran ülkeye doğrudan müdahaleyi destekler nitelikte.
Avrupa’da artan Rus tehdidine karşı son yıllarda en fazla silahlanan ve NATO’nun en güçlü ordularından biri haline gelen Polonya’dan da konuyla ilgili güçlü açıklamalar geldi.
Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, NATO ülkeleri arasında özellikle savunma harcamalarının artırılması konusunda tam bir birlik olduğunu vurguladı. Duda, Doğu kanadının desteklenmesinin, Avrupa çapında stratejik boru hatlarının genişletilmesinin ve Ukrayna’ya desteğin sürdürülmesinin önemine dikkat çekerek,
NATO’nun politika değişikliğinin “Rusya’nın emperyalist politikalarına” karşı bir tepki olduğunu
belirtti. Duda, uzun süredir savunma bütçelerinin artırılması için çalıştığını da ifade etti. Duda, NATO’nun temel iki unsurunun ittifakın birliği ve 5. Madde olduğunu belirterek,
“5. Madde konusunda kesinlikle herhangi bir tartışma söz konusu değil”
dedi.
Geride kalan yıllarda Türkiye’nin onayı ile NATO’ya katılan Finlandiya’dan da 5. Madde ile ilgili destek açıklaması geldi. Finlandiya Başkanı Alexander Stubb, zirvenin Rusya’ya karşı
“tarihi bir savunma sistemi”
olduğunu belirterek,
“Beşinci maddenin uygulanmasıyla ilgili herhangi bir kuşkum yok”
ifadelerini kullandı.
KAYNAK: Haber Hürriyeti
