ABD’li Lockheed Martin firması tarafından üretilen F-35 savaş uçakları, güvenilirlik ve bakımla ilgili sorunları nedeniyle zaman zaman tartışmalara konu oluyor.
California eyaletinde donanmaya ait bir F-35 savaş uçağının düşmesi, geçmişte meydana gelen kazaları yeniden gündeme taşıdı.
2018’den bu yana F-35 savaş uçaklarının yaptığı 10’dan fazla ciddi kaza:
28 Eylül 2018
ABD ordusuna ait F-35B savaş uçağının eğitim uçuşu sırasında South Carolina kıyılarında düşmesiyle meydana gelen kazada, pilot fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkmayı başardı.
Kaza, uçuş sırasında motor yakıt tüpünün patlamasıyla meydana geldi. Bu durumun bir üretim hatası olduğu belirtildi.
9 Nisan 2019
Japonya Hava Kuvvetlerine ait F-35A savaş uçağı, dört F-35A savaş uçağının katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kayboldu.
Uçağın ülkenin kuzeyindeki Pasifik Okyanusu’na düştüğü belirlenirken, kazada hayatını kaybeden pilotun cesedine ise aylar sonra ulaşıldı.
19 Mayıs 2020
ABD Hava Kuvvetlerine ait F-35’i kullanan bir pilot, fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkarak hafif yaralandı.
Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne zorunlu iniş yapan uçak, devrilmesinin ardından alev alarak kullanılamaz hale geldi.
Yapılan soruşturma sonucunda kazanın sebebinin, iniş sırasında kontrolsüz hız yapılmasının yanı sıra uçağın uçuş kontrolündeki sorun olduğu tespit edildi.
29 Eylül 2020
ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağında, havada yakıt ikmali sırasında tankerle temas sonucu kaza meydana geldi.
Pilot kendisini uçaktan başarılı şekilde fırlatırken, düşen uçak kullanılamaz hale geldi.
Tanker ise ülkenin California eyaletinde yer alan Thermal bölgesi yakınlarındaki bir tarlaya zorunlu iniş yaptı.
17 Kasım 2021
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine ait F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında kaza yaşadı.
Kendisini uçaktan güvenli şekilde fırlatan pilot kurtarılırken, uçak da düştüğü Akdeniz’den çıkarıldı.
4 Ocak 2022
Güney Kore Hava Kuvvetlerine ait F-35A, South Chungcheong eyaletindeki hava üssüne acil iniş yaptı.
Söz konusu F-35A, Seosan Hava Üssü’ne inişi sırasında kartala çarparak ağır hasar aldı ve onarılamaz hale gelmesi nedeniyle envanterden kaldırıldı.
Acil inişin nedeni “aviyonik teknolojilerle ilgili olduğu düşünülen iniş takımı arızası” olarak kayıtlara geçti.
24 Ocak 2022
F-35 savaş uçağı, ihtilaflı Güney Çin Denizi’ndeki USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yaparken kaza yaptı.
Uçak, geminin güvertesinin kenarına çarptıktan sonra güverte boyunca kaydı ve ardından denize düştü.
Pilot fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkmayı başarırken, söz konusu kazada 7 denizci yaralandı.
19 Ekim 2022
F-35 savaş uçağı, ABD’nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü’ne iniş için yaklaştığı sırada düşerek tamamen kullanılamaz hale geldi.
Hava veri sistemindeki hatalar nedeniyle inişten önce kontrolü kaybettiği belirtilen pilot ise kendini fırlatarak kazayı hafif sıyrıklarla atlattı.
17 Eylül 2023
ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağı, ülkenin South Carolina eyaletinin North Charleston bölgesindeki Deniz Hava İstasyonu’nda düştü.
F-35’i otopilot moduna geçirdikten sonra uçaktan fırlamayı başaran pilot ise hayatta kaldı.
29 Mayıs 2024
Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçağı, New Mexico eyaletinin Albuquerque kentindeki Uluslararası Sunport Havalimanı’na yakın yerde pistten kalktıktan sonra düştü.
Uçak düşmeden kendisini fırlatmayı başaran pilot, ciddi yaralanmalar nedeniyle hastaneye kaldırıldı.
29 Ocak 2025
ABD’nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü’nde düşen F-35 savaş uçağı önemli derecede hasar aldı.
Pilot, tetkik amacıyla askeri hastaneye nakledildi.
Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, F-35 savaş uçağının havada süzülerek hızla yere çakıldığı ve infilak ettiği görüldü.
30 Temmuz 2025
ABD’nin California eyaletinde donanmaya ait F-35 savaş uçağı, Lemoore Donanma Hava Üssü yakınlarında düştü.
Kazadan sağ kurtulan pilot, fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkmayı başardı.
Olay yeri görüntülerinde, uçağın düştüğü açık alanda alev ve yoğun dumanın yayıldığı görüldü.
Güvenilirlik ve bakım sorunları
ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğünce yayımlanan yıllık rapora göre, F-35 Lockheed Martin savaş uçakları 2023’te güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik konularında bazı zorluklarla karşılaştı ve hedeflenen yüzde 65’lik göreve hazır olma oranının altında kalarak sadece yüzde 51 performans gösterdi.
2024’te yayımlanan raporda, F-35’in Operasyonel Gereksinimler Belgesi’nde belirtilen güvenilirlik ve idame edilebilirlik kriterlerinin altında kalmaya devam ettiği aktarıldı.
Benzer şekilde 2024’te yayımlanan ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporunda, “F-35 filosunu ayakta tutmanın maliyeti artmaya devam ediyor. (Maliyet) 2018’de 1,1 trilyon dolarken, 2023’te 1,58 trilyon dolara yükseldi.” bilgisi paylaşıldı.
Raporda, ABD Savunma Bakanlığının “kısmen uçağın güvenilirlik sorunları nedeniyle F-35’i başlangıçta tahmin edilenden daha az uçurmayı planladığı” belirtilerek, “F-35’in görevini yerine getirme kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğilimine girmiştir.” değerlendirmesine yer verildi.
Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğünün 2025’te yayımladığı raporda ise Müşterek Simülasyon Ortamının geliştirilmesinin F-35’in test edilme düzeyini artırdığı vurgulandı.
Musk, F-35 uçaklarını eleştirmişti
SpaceX’in sahibi ABD’li milyarder Elon Musk, F-35 uçaklarına “eleştirel” bakış açısıyla biliniyor.
Musk, daha önce yaptığı paylaşımda, F-35’in tasarımının “ihtiyaç ve hedeflerin yanlış belirlenmesi” sonucu hatalı temele dayandığını kaydetmiş ve “Bu da uçağı, pahalı ve karmaşık, her telden çalan ama hiçbirinde uzman olmayan bir araç haline getirdi.” ifadesini kullanmıştı.
Elon Musk, “insanlı savaş uçaklarının dron çağında zaten demode olduğunu ve sadece pilotların ölümüne sebep olacaklarını” savunmuştu.
ABD’de Başkan Donald Trump’ın Hükümet Verimliliği Departmanının (DOGE) başına atadığı Musk’ın eleştirel yorumları ise ABD’nin F-35 politikasında “değişikliğe” gidip gitmeyeceği konusunda soru işaretleri oluşturmuştu.
Musk, nisanda F-35 savaş uçaklarının 2024’te zamanlama ve göreve hazırlık konusunda gelişme göstermediği” belirtilen bir gönderiyi X sosyal medya hesabından yeniden paylaşmış ve “Mürettebatlı hava araçları, ucuz dron sürüleri tarafından anında yok edilecek.” açıklamasını yapmıştı.
