Dünya milenyumla birlikte dijital bir ihtilale tanıklık etti. Artık bilgi kaynağımız akıllı telefonlarımız. Bilgisayar ve yazılım teknolojisi çok gelişti. Her türlü bilgiye rahatlıkla ve çok kısa müddette dijital ortamda ulaşmak mümkün. Evvelden okuma yazma bilmeyenlere bilgisiz denildiğini belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, eğitimli olup, neyi bilip neyi bilmediklerinin farkında olmayan ve ulaştıkları birinci bilgiyi gerçek zanneden neocahil bir kesim olduğunu söylüyor. Toplumsal medya ve internetin neocehaletin temel etkileşim alanı haline geldiğini söz eden Uzbay, kimi uzman şahısların de tanınan olmak uğruna bilgi kirliliğinin yaygınlaşmasına takviye olduklarına dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısım Lideri ve Tıbbi Farmakoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Tayfun Uzbay, çağdaş çağın cehaleti olarak isimlendirilen neocehalet hakkında bilgi verdi.
Neocahiller neyi bilip neyi bilmediklerinin farkında değiller
Dijitalleşmenin yaygınlaşması, bilgisayar ve yazılım teknolojilerinin gelişmesiyle her türlü bilgiye rahatlıkla ve çok kısa müddette dijital ortamda ulaşmanın mümkün olduğunu belirten Prof. Dr. Tayfun Uzbay, “Eskiden ‘cahil’ ekseriyetle okuma yazması olmayan bireye denirdi. Zira yazılı bilgiyi okuyabilmek çok değerliydi. Günümüzde kimi ilkel ve geri kalmış toplulukları bir yana bırakırsak tüm dünyada okur-yazarlık arttı. Öte yandan akıllı telefonlar ya da bilgisayarlarımızda bulunan ağlar kendi yazım lisanını de oluşturdu. Artık bir emoji ile birçok şeyi anlatmak mümkün. Gramer ya da imla kurallarına uymadan kendine mahsus bir irtibat lisanı de kelam konusu. Burada karşımıza eskisinden çok daha yaygın çağdaş çağın cehaleti çıktı. Buna kimileri neocehalet, yani ‘yeni cehalet’ diyor.” dedi.
Neocahiller okuma yazma bildiğini söz eden Uzbay, “Hatta bir yabancı lisanı de çok hoş konuşabiliyorlar. Hatta üniversite bile bitirmiş olabiliyorlar. Pekala neden cahiller? Zira birinci olarak neyi bilip neyi bilmediklerinin, yani sonlarının farkında değiller. İkinci olarak da bildikleri konusunda ön yargılılar ve kesin olarak bundan eminler. Bunun sebebi, dijital ihtilalin sağladığı gerçek bilgi kadar bilgi kirliliği ve dezenformasyonu da yayması ve insanların ulaştıkları birinci bilgiyi gerçek sanması. Daha berbatı uzmanlık gerektiren özel alanlarda bile okudukları ulaştıkları her bilgi hakkında rahatça yorum yapması ve hatta uzmanları eleştirmesi. Sonuç olarak sayıları ve özgüvenleri her gün artan neocahiller ortaya çıkıyor. Bunlar sağlıktan, tarıma, iklimden uzaya her şeyi bildiklerini sanıyorlar. Fakat yanlışlı bilgiler yüzünden gerek kendileri gerek etrafları ziyan görebiliyor ve bunların algıları basitçe yönetiliyor.” diye konuştu.
Sosyal medya ve internet neocehaletin temel etkileşim alanı haline geldi
Sosyal medya ve internetin neocahillerin temel tesir ve etkileşim alanı haline geldiğini savunan Uzbay, “Bir profesör alanı ile ilgili bir bilgi verdiğinde, olağan hayatta asla bir ortaya gelme, kelamının üzerine kelam söyleme yahut tartışma imkânı olmayan neocahil olarak nitelenen bu kesim, toplumsal medya ve internet üzerinden kolaylıkla sürece dahil olabiliyor. Dijital ortam, adeta bir akademisyen edası ile tartışmaya katılmalarına hatta hakaret etmelerine müsaade veriyor.” dedi.
Sosyal medya ve internetin kirli bilgi ve dezenformasyon için de uygun bir ortam sağladığını kelamlarına ekleyen Uzbay, “Burada yanlışsız ve yararlı bilgiler kadar, yanlışlı ve ziyanlı bilgilere de ulaşıyorsunuz. Bu derinlemesine bilgi sahibi olmayanlar, çocuklar ve sıhhat kelam konusu ise hastalar bakımından risk yaratıyor.” ihtarında bulundu.
Neocehalet giderek güçleniyor ve örgütleniyor
Neocehaletin giderek güçlendiğine ve örgütlendiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tayfun Uzbay, “En kıymetli sorun kirli ya da yanlışlı bilgilerin yaygınlaşması ve toplumsal kimi ziyanlara yol açması. Bazen bunlara çeşitli nedenlerle ve bilhassa tanınan olmak yahut takipçi kazanmak için birtakım akademisyenler de dayanak veriyor. Bu durumda toplumun başı karışıyor. Covid-19 salgınında aşı tersliğinin ne boyutlara ulaştığını gördük. Sıhhat alanı ile bağlantısı olmayan ortalarında mühendislerin, mimarların, yazılımcıların da bulunduğu kelamda eğitimli bir kesim direkt cehaleti savundu ve kimi akademisyenlerden de takviye aldı. Örnekler çoğaltılabilir. Somut sonuçlara bir örnek vermek gerekirse aşı aksiliğinin artması sonucu sıhhat gündeminden çıkmış olan kızamık tekrar ortaya çıktı ve çocuklarda ölümlere yol açmaya başladı.” formunda konuştu.
Dijitalleşme ile öne çıkan tecrübe paylaşımlarının ayarı ve dozu hakkında da değerlendirmede bulunan Uzbay kelamlarını şöyle tamamladı:
“Hukukun ve etiğin bu alana el atması gerekir. Adil, fikir özgürlüğünü kısıtlamayan lakin toplumun ziyan görebileceği kirli bilginin yayılmasına da taviz vermeyen yasal düzenlemeler koşul. Ayrıyeten toplumda etik şuurunun oluşması ve etik davranış kalıbının ödüllendirilmesi gerekiyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
