Gezegenin ve insan sıhhati için dönüşüm zamanı
Dünya genelinde otoriteler; BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmanın anahtarının tarım ve besin sisteminde acil bir dönüşümün gerektiğini işaret ediyor. Bitki bazlı besinlere ilginin arttığı bu süreçte tüketicilerin %58’inin haftada en az iki sefer bitki bazlı besinleri tükettiğini söyleyen BİTKİDEN İdare Heyeti Lideri Ebru Akdağ, “Bugün, büyük bir dönüşümün eşiğindeyiz ve bu dönüşümün merkezinde besin var. Zira tükettiğimiz besinler, bunları nasıl ürettiğimiz ve ne kadarını israf ettiğimiz, insan sıhhati ve etrafımızın geleceği üzerinde hayati tesirlere sahip” diyor. EAPF (Avrupa Bitki Bazlı Besin Birliği) Genel Sekreteri Siska Pottie ise “EAPF olarak kesim için eşit rekabet şartları, teşvik edici siyasetler ve takviye için sıkı bir halde çalışıyoruz” dedi.
Tüm dünya iklim krizi ve besin krizinin yıpratıcı tesirleriyle yüzleşiyor. “Geleceğin 10 milyarlık nüfusunu gezegeni ve insan sıhhatini koruyarak besleyebilecek miyiz?” sorusu ise cevaplanması gereken en değerli soru olarak karşımıza çıkıyor. Bu kritik soruya cevap arayan Bilim Kuruluşu EAT Lancet’e nazaran besin, dünya üzerinde insan sıhhatini ve çevresel sürdürülebilirliği optimize etmek için en güçlü tek kaldıraç. Burada anahtar rolü ise bitki bazlı besinler üstleniyor.
Bitki Bazlı Besinler Derneği (BİTKİDEN), tüm bu gelişmeler ışığında tarım ve besin sisteminin dönüşümünün merkezine bitki bazlı besinleri yerleştirerek ışık tutmak emeliyle yola çıktı. ‘Gelecek, BİTKİDEN gelecek’ telaffuzuyla farkındalık oluşturan BİTKİDEN, hayati bir dönemeçte olduğumuza dikkat çekiyor. Bitkisel besinlere yönelik ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 7 ülkede tüketici algı araştırması yapan Memleketler arası Bitki Bazlı Besinler Çalışma Kümesi (IPBFWG), bitki bazlı besinlere ait tüketim alışkanlıklarının giderek geliştiğini destekleyen datalar ortaya koyuyor.
Tüketicilerin yarısından fazlası bitki bazlı tüketimi arttırdı
Ekim 2023’te, Türkiye, Birleşik Krallık, Hindistan, Fransa, İtalya, Şili, Güney Afrika üzere farklı coğrafyalarda 3 bin 500’ün üzerinde iştirakçiyle gerçekleştirilen çalışma tüm dünyada bitki bazlı besinlere ilginin arttığını gösterdi. Araştırmaya nazaran, tüketicilerin %80’inden fazlası bitki bazlı besin tüketimini korumuş ve arttırmış durumda. Bitki Bazlı Besinler Derneği (BİTKİDEN) İdare Heyeti Lideri Ebru Akdağ, araştırmaya katılanların yarısından fazlasının evvelki yıla kıyasla bitkisel besin tüketimini arttırmış olduğuna dikkat çekti. Avrupa Bitki Bazlı Besinler Birliği(EAPF) Genel Sekreteri Siska Pottie ise Avrupa bitki bazlı besin pazarında tüm bitkisel besin kategorilerinin büyüdüğünü aktardı.
“Motivasyon kaynağı olarak odağımıza ‘denge’yi alıyoruz”
“Gelecek BİTKİDEN gelecek mottosuyla çıktığımız yolda, sağlıklı, huzurlu ve sürdürülebilir bir yaşama giden yolda odağımıza aldığımız ‘denge’yi bir motivasyon kaynağı olarak kullanıyoruz” diyen Ebru Akdağ, şu sözleri kullandı: “Amacımız yalnızca beslenmeye değil, ekolojiye, mental sıhhate, ömür üslubuna bir istikrar sağlamak. Bu noktada fleksitaryen beslenmenin çağdaş insan hayatındaki sağlıklı ve etrafa hassas hayat biçimini destekleyen en tesirli beslenme yaklaşımı olduğunu biliyor, bunun daha da yaygınlaştırılması için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz. Bitkisel besinler odağında dönüşüm, sağlığın çok daha ötesinde tabiata, hayvanların hayatına, insan ve gezegenin sıhhatine kadar pek çok alanda hayatın dengesini yeniden kuracak, sürdürülebilir yaşamın belirleyicilerinden.”
“Bitki bazlı besin dönüşüm kadim bilgilerle bilimin harmanlanmasıyla gerçekleşmeli”
Bitki bazlı besinlere yönelik ilginin süreksiz bir moda değil, tersine özümüze dönüş olduğunun altını çizen Ebru Akdağ, “Bugün dünyada 2 milyar insan obezite ile çaba ederken, bir yandan 1 milyara yakın insan açlıkla yüzleşiyor. Her geçen gün artan bu dengesizliği, tekrar istikrar haline sokabilmek için bugünden adımlar atmamız gerekiyor. Bunun yolu beslenme alışkanlıklarını bitki bazlı besinler odağında dönüştürmek, besin üretimini düzgünleştirmek ve besin israfını azaltmaktan geçiyor. Bu seyahatte bereketli topraklarımızı ve kadim bilgileri, bilim ve inovasyonla harmanlayarak istikrarda bir hayat için sürdürülebilir tarım ve besin sistemi dönüşümüne öncülük etmeyi hedeflemeliyiz” dedi.
Türkiye rüzgara taraf verenlerden olmalı
11.700 bitki tipine sahip olan Türkiye’nin bitkisel besin alternatiflerindeki inovasyon ve ihracatta büyük potansiyeli olduğunu aktaran Akdağ, “Ülkemiz sahip olduğu endemik bitki çeşitleriyle bu global gelişmelerde oyun değiştirici rol alabilir. İşte biz de BİTKİDEN olarak bu seyahatte değişim rüzgarından faydalananlardan değil, bu rüzgâra istikamet verenlerden olmak için her vakit çalışmaya devam edeceğiz” halinde konuştu.
“Tüketiciler bitki bazlı besinlerin isimlendirmesinde hayvansal tanımlayıcıları istiyor”
IPFWG’un yaptığı tüketici algı araştırmasına nazaran Türkiye’de tüketicilerin bitki bazlı besinleri tercih etmesindeki ana motivasyon, bunların hayvansal alternatiflerinden daha sağlıklı olduğunu düşünmeleri. İkinci sırada ise bitki bazlı besinlerin hayvansal alternatiflerine nazaran etraf için daha uygun olduğuna inanmaları geliyor. Bitki bazlı besin alternatiflerinin raflarda kendini ayrıştırarak yer alması gerektiğini belirten Akdağ, “Yapılan çalışmada tüm ülkelerde tüketicilerin çoğunluğunun eser isimlendirmelerinde “bitki bazlı” tabirinin kullanılmasını ve eserin ne olduğunu anlayabilmek için hayvansal tanımlamasıyla birlikte etikette re almasını istiyor. Bu bulgular, alışveriş yapanların hayvan bazlı tanımlayıcılar nedeniyle başlarının karışmadığını ve beslenme farklılıklarını anladıklarını gösteriyor; bu da mevcut etiketleme kısıtlamalarının daha fazla baş karışıklığı yaratabileceğini ortaya koyuyor” sözlerini kullandı.
“Bitki bazlı besinlere artan ilgi gelecek için umut verici”
Bitki bazlı besin dönüşümüne dair milletlerarası alanda yaşanan gelişmelere dikkat çeken EAPF Genel Sekreteri Siska Pottie ise “Avrupa’daki bitki bazlı besin pazarı, 2022’de toplam satış pahasını 5,7 milyar euro’ya çıkardı. Satış kıymeti açısından 2020-2022 arasındaki büyüme yüzde 22, 2021-2022 arasındaki büyüme ise yüzde 6 düzeyinde gerçekleşti. Bu sayılar, Ukrayna’daki devam eden savaş, global ticaret tansiyonları ve enflasyon üzere hâkim ekonomik zorluklara karşın gelecek için büyük umutlar veriyor. Bitki bazlı besin perakende pazarı, 2022’de 2021’e nazaran büyümede yavaşlama yaşadı. Lakin hem satış bedeli hem de hacmi artmaya devam etti. Bu durum sağlam tüketici talebini ve klâsik eserlerle rekabet eden yeni jenerasyon bitki bazlı et, deniz eserleri, yumurta ve süt eserlerine olan artan ilgiyi gösteriyor” diye konuştu.
Bitki bazlı içecek satışları 2022’de 2 milyar euro’yu aştı
Bitki bazlı süt alternatiflerinin toplam bitki bazlı besin satışlarının yüzde 38’ini oluşturarak bu alanda öncü pozisyonunda yer aldığına dikkat çeken Siska Pottie, “Bitki bazlı süt alternatifleri, tüm bitki bazlı kategoriler ortasında en çok ilgi gören eser pozisyonunda. 2022’de bitki bazlı süt satışları 2.2 milyar euro’yu aşarak istikrarlı bir büyüme gösterdi. Bitki bazlı et alternatifi satışları da 2022’de toplamda 2.0 milyar euro’ya ulaştı ve 2020 ile 2022 ortasında yüzde 19 büyüdü. Bitki bazlı eserlerde tüm kategoriler, 2022’de büyüme gösterdi. En süratli büyüyen kategoriler ise bitki bazlı deniz eserleri, yemekler, tatlılar, sürülebilir eserler ve peynirlerin alternatifleri oldu. Tümü 2022’de satış pahası açısından çift haneli büyüme sergiledi. En süratli büyüyen kategori olan bitki bazlı deniz eserleri, 2022’de 43 milyon euro’luk satışla hala küçük bir kategori olsa da 2020’den bu yana yüzde 326’dan fazla büyüme kaydetti” şeklinde konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
