İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla tırmanan siyasi kriz, finans piyasalarında sert dalgalanmalara yol açtı. Türk Lirası’ndaki hızlı değer kaybını frenlemek amacıyla harekete geçen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), üç gün içinde yaklaşık 26 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştirdi.
19 Mart Çarşamba günü başlayan süreçte, döviz kurları sert şekilde yükseldi; dolar 41 TL’yi, euro ise 44 TL’yi aştı. Aynı gün Borsa İstanbul’da devre kesiciler iki kez devreye girdi. Piyasadaki panik havasını bastırmak amacıyla Merkez Bankası, sadece ilk gün yaklaşık 12 milyar dolar rezerv sattı.
Uluslararası haber ajansları Reuters ve Bloomberg’in hesaplamalarına göre, Perşembe ve Cuma günleri yapılan müdahalelerle birlikte toplam döviz satışı 26 milyar dolara ulaştı. TCMB, resmi açıklama yapmazken, satışlar piyasa gözlemleri ve uzman yorumlarıyla ortaya kondu.
Ekonomistler, bu tür sert müdahalelerin ancak geçici etki yaratabileceğini belirtiyor. TCMB’nin eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede, “Son 3 günde yaklaşık 23 milyar dolar satılmış görünüyor. (Varsayımlara göre bunun biraz altında veya üstünde gerçekleşebilir.) Kabaca, yarısının Çarşamba, kalanının Perşembe-Cuma satıldığını söyleyebiliriz” dedi.
Prof. Dr. Emre Alkin de hem rezervlere hem de gündeme yönelik şu değerlendirmeyi yaptı:
“Daha önce 170 Milyar Dolar civarında olan özel sektör döviz borçlanması bu ekonomi yönetimi göreve gelmeden 125 milyar dolara inmişti. “Yüksek faiz-düşük kur” politikasıyla tekrar 180 Milyar Dolar civarına yükselen özel sektör döviz borçlanması sebebiyle kur hareketi eskisine göre endişe veren bir hale dönüştü. Döviz talebini piyasadaki TL‘yi kısıp rezervlerden satarak azaltmaya çalışmak kısmen başarılı olur. Güven ortamı sağlanmadıkça döviz kurları her fırsatta boşluğu kapatacaktır. “Rekor rezerv” sözlerinin bir anlamı olmadığı, rezervlerin bir çırpıda eriyebileceği görüldüğüne göre uygulanan yanlış reçeteden tedricî şekilde uzaklaşmakta fayda var. “Merkez Bankası döviz almasa kurlar düşer” sözlerinin de şehir efsanesi olduğunu inşallah bazı meslektaşlarımız anlamıştır. Uzmanlar doğru yorum yaptıkça karar alıcıları da doğru yönlendirirler. Bu arada “toplantılara bizi çağırmazlar” diye ekonomi yönetimine sürekli güzelleme yapanların aslında onlara en büyük kötülüğü yaptığını da söylemeliyim. Bilginin yanında cesaret olmadığı zaman işe yaramıyor Dostlar.”
Krizin gölgesinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “programın sürdüğü, her şeyin yolunda olduğuna” yönünde açıklamalarına devam etti. Ancak Financial Times’a konuşan bir Türk bankacı, Çarşamba günü piyasalarda kontrolün kaybedildiğini ve bunun yatırımcı güvenini olumsuz etkilediğini vurguladı.
Bu süreçte Merkez Bankası, faiz artırımı da dahil olmak üzere çeşitli araçlarla piyasaya müdahale etmeye devam etti.
Ayrıca TCMB, TL uzlaşmalı vadeli döviz işlemlerine de devam etti. Kurumun sitesinde yayımlanan verilere göre, 21 Mart Cuma günü 885 milyon dolarlık işlem yapıldı. Son üç günde yapılan bu tür işlemlerin toplamı 1 milyar 122 milyon doları buldu.
TL uzlaşmalı işlemlerde fiziki döviz teslimi yapılmıyor, yalnızca kur farkı üzerinden TL cinsinden ödeme gerçekleşiyor.
