Türkiye İstatistik Kurumu, atık istatistikleri kapsamında Türkiye’deki; tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi işyerlerinden, konseyi gücü 100 MW ve üzeri olan tüm aktif termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm organize sanayi bölge müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne referans yıl için üretim beyan eden maden işletmelerinden, lisanslı yahut süreksiz faaliyet dokümanlı tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesisleri ile lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler ismine işletilen sistemli depolama, yakma ve kompost tesislerinden bilgi derlemektedir.
Oluşan atık ölçüsü 109,2 milyon ton olarak hesaplandı(1)
Araştırma kapsamındaki imalat sanayi işyerleri, maden işletmeleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB) ve hanehalklarında 2022 yılında 29,4 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 109,2 milyon ton atık oluştu.
İmalat sanayi işyerlerinde 5,4 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 28 milyon ton atık oluştu. Toplam atığın %63,2’si satıldı yahut lisanslı atık sürece tesislerine gönderildi, %14,5’i tesis bünyesinde geri kazanıldı, %13,5’i sistemli depolama tesislerine gönderildi, %3,3’ü işyeri alanında depolandı, %3,1’i belediye yahut OSB idareleri tarafından toplandı, %2’si bir arada yakma (ko-insinerasyon) yahut yakma tesislerine gönderildi, %0,3’ü dolgu materyali olarak kullanıldı/doğaya yine kazandırıldı, %0,1’i ise öteki yollarla bertaraf edildi.
Maden işletmelerinde dekapaj malzemesi/pasa hariç 26,3 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi/pasa dahil oluşan 860,6 milyon ton toplam atığın %99,99’unu mineral atıklar oluşturdu. Toplam atığın %76,1’i pasa alanlarında, atık barajlarında yahut nizamlı depolama tesislerinde bertaraf edildi, %20,9’u ocak içine geri dolduruldu, %3’ü ise başka formüllerle geri kazanıldı ya da bertaraf edildi.
Termik santrallerde 10,5 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 27,8 milyon ton atık oluştu. Toplam tehlikesiz atığın %82,6’sını kül ve cüruf atıkları, %17,4’ünü başka atıklar oluşturdu. Toplam atığın %87,9’u kül dağı, kül barajı yahut tertipli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, %11,4’ü lisanslı tesislere gönderildi yahut maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı, %0,7’si ise öbür formüllerle bertaraf edildi.
OSB müdürlüklerinin altyapı hizmetleri, atıksu arıtımı vb. idari faaliyetleri sonucu 127 bin tonu tehlikeli olmak üzere 323 bin ton atık oluştu. Oluşan atığın 8 bin tonu OSB bünyesinde geri kazanıldı yahut süreksiz depolandı, 243 bin tonu OSB dışında geri kazanıldı, 72 bin tonu ise OSB bünyesinde yahut OSB dışında bertaraf edildi. Bertaraf edilen atıkların %63,4’ü sistemli depolama tesislerinde, %21,1’i belediye/OSB çöplüklerinde, %15,5’i ise başka yollarla bertaraf edildi.
Belediyelerde 30,3 milyon ton atık toplandı
Toplam 1 391 belediyenin 1 389’unda atık hizmeti verildiği tespit edildi. Atık hizmeti verilen belediyelerde toplanan 30,3 milyon ton atığın %85,9’u atık sürece tesislerine ve %13,5’i belediye çöplüklerine gönderilirken, %0,6’sı ise açıkta yakılarak, gömülerek, dereye yahut yere dökülerek bertaraf edildi. Belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık ölçüsü 1,03 kg olarak hesaplandı.
Belediyeler tarafından işletilen atıksu arıtma tesislerinde, 348 bin ton (kuru husus bazında) atıksu arıtma çamuru oluştuğu tespit edildi.
Atık sürece tesislerinde 133,2 milyon ton atık işlendi(2)
Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 133,2 milyon ton atığın 81,4 milyon tonu bertaraf edildi, 51,7 milyon tonu ise geri kazanıldı.
Düzenli depolama tesislerinde 81 milyon ton ve yakma tesislerinde 450 bin ton atık bertaraf edildi.
Beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 3,2 milyon ton atık yakılarak güç geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost tesislerinde 120 bin ton atık geri kazanılırken öteki geri kazanım tesislerinde ise toplam 48,5 milyon ton metal, plastik, kâğıt, mineral vb. atık geri kazanıldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
