Enerji arz güvenliğini sağlamak için Türkiye’nin yeni enerji projeksiyonunu anlatan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, başta yenilenebilir enerji olmak üzere, nükleer enerji, doğalgaz arama ve uluslararası sahalardaki çalışmalar hakkında bilgi verdi.
Türkiye’nin yenilenebilir enerji kurulu gücünü 4 kat artırarak 2035’te 120 bin MW’a çıkarma hedefi çizen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yatırımcının önünü açmak için süreçleri kısaltacak ‘süper izin’ dönemini başlatmak istiyor. Bunun için Meclis’ten destek beklediklerini söyleyen Bakan Alparslan Bayraktar, biran önce yol almak istediklerini dile getirdi. Dünya’dan Nurdoğan A. Ergün’ün haberine göre, enerjide halen dışa bağımlı olan Türkiye’nin enerji yatırımlarındaki projeksiyonunu ve mevcut çalışmaları anlatan Bakan Bayraktar, özellikle yenilenebilir enerji alanındaki ‘reform paketi’ne dikkat çekti.
Bugün 30 bin MW olan yenilenebilir enerji kapasitesini 2035’te 120 bin MW’a çıkarma hedeflerini hatırlatan Bakan, “Bu da yıllık 7 bin 500 MW’lık yatırım demek. 2024’te 6 bin MW’ın üzerine çıktık bile. YEKAP yarışmalarına 2025’te başlıyoruz. Yurtdışı yatırımcılara da açık olacak ihalelerden 2024 için olan 2 bin MW’lık kısmını ocak sonu, şubat başında yapacağız. Kasım-aralık döneminde tekrar ihale olacak” dedi.
Yatırımlar için ÇED gibi süreçlerin ‘süper izin’ mekanizmasıyla kısaltılacağını aktaran Bayraktar, “Reform paketini ilk çeyrekte Meclis’ten geçirirsek yatırımcı için 40, 45, 48 ayı bulan izin süreçlerini kısaltmış olacağız” diye konuştu. Bin MW güneş yapılırsa 350 milyon dolarlık doğalgaz ithalatının önleneceğini kaydeden Bakan Bayraktar, “Bu seneki 6 bin MW ile yaklaşık 2.1 milyar metreküplük yani yaklaşık 800 ila 1 milyar dolarlık bir doğalgaz tasarrufunu sağlamış olacağız” açıklamasını yaptı.
“Enerji diplomasında oldukça yoğun bir çalışmanın içerisindeyiz”
Yenilenebilirde sadece güneş ve rüzgâr değil ekipmanların da Türkiye’de üretilmesi yönünde bütüncül bir politika izlediklerini dile getiren Bakan, şunları söyledi: “Ekonominin her alanda istihdama etkisi nasıl olacak? Toplam fayda ne getireceğiz. Bunlara odaklandığımız bir enerji politikası izliyoruz. Bu çerçevede de bundan sonra da devam edeceğiz. Yani temelde yapmaya çalıştığımız şey ülkemizin arz güvenliğini sağlamak. Kesintisiz, kaliteli bir şekilde hizmet sürekliliğini arttırmak.”
Türkiye ve dünyanın çok daha belirsiz bir döneme doğru gittiğini söyleyen Bakan Bayraktar, “Onun için kullandığı üç birimin enerjinin ikisini ithal etmiş bir ülkenin jeopolitik anlamda da karşı karşıya kaldığı sınavlar çok büyük. Bunları bir arada bulundurarak politikalarımızı geliştirmeye, projelerimizi uygulamaya gayret ediyoruz. Elbette ki farklı alanlarda işte yenilenebilirden nükleere, doğalgaz, petrol, Gabar, Sakarya, yeni teknolojiler, elektrikli araçlar, onun dışında enerji diplomasında oldukça yoğun bir çalışmanın içerisindeyiz” dedi.
Uluslararası projeler için fırsat
Onun dışında ikili anlaşmalarla belli ülkelerle de yenilenebilir projeleri geliştirmek istediklerini ifade eden Bakan Bayraktar, “Körfez ülkeleri, Batı ülkeleri olabilir. Şimdi Fransa’yla offshore rüzgâr konuşuyoruz, bu olabilir. Çinliler’in bu konuya ilgisi var, Uzakdoğu’yla olabilir. 2025 yılının içerisinde bunların bir kısmı netleşecek. Özellikle Somali, bundan sonra belki Libya offshoru, diğer ülkelerde yapacağımız çalışmalarla ilgili yani filomuzun biraz daha genişlemesi söz konusu olabilir” ifadelerini kullandı.
“2025 yılı bizim için önemli karar yılı olacak”
“Türkiye’nin nükleerden ilk elektriği üretmesi 70 yıllık hayalimiz. İnşallah bu bize nasip olur” diyen Bakan Bayraktar, Akkuyu’nun ilk reaktörden elektrik üretmeye başladığında bin 200 megavatla Türkiye ihtiyacının yaklaşık yüzde 2.5’ini karşılayacağını kaydetti.
Bakan, “Dört reaktör devreye girdiğinde de Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 10’unu nükleerden karşılamış olacağız. Ama özellikle Türkiye’nin hem arz güvenliği için hem iklim hedefleri için hem oradan üreteceğimiz elektrik aslında bizim doğalgazdan üreteceğimiz elektriği bir anlamda ikame edecek ve biz yılda 7-7.5 milyar metreküp doğalgazı ithal etmeyeceğiz.
Bu da bugünkü paralarla neredeyse 3 milyar dolar demek. Türkiye’nin mutlaka Sinop’ta, Trakya’da iki büyük konvansiyonel nükleer santrale daha ihtiyacı var. O noktada 2025 yılı bizim için önemli karar yılı olacak. Hangi teknolojiyle, hangi modelle yürüyeceğimize 2025 yılında karar vermiş olacağız. Ve 2035’te iki ilave reaktör, Akkuyu 2028’de dört reaktör ile devreye girecek. Planlamamız, 2035’e 7 bin 700 megavatla girmek” diye konuştu.
Rize Çayeli’nde petrol aramalar başlayacak
Türkiye’nin gaz arama çalışmaları hakkında da bilgi veren Bakan Bayraktar, “Sakarya gaz sahasında bugün itibariyle yani 6.7 milyon metreküp olan üretim kapasitemiz 7 milyon metre küpe geldi. 2025 yılının ilk çeyreğinde 9 milyon metreküpün üzerine çıkacağız. Dört tane gemi şu an Karadeniz’de. Üretimin ikinci fazı için yani yüzer üretim platformu geldi. Şu anda Çanakkale’de hazırlıklar devam ediyor.
Mayıs 2025’te Filyos’a geçecek ve bir senelik daha işi var. Günlük 9.5- 10 milyon metreküpü 20 milyon metreküpe çıkaracağız. Şu andaki üretim yaklaşık 2.9 milyon hanenin doğalgaz ihtiyacını karşılar vaziyette” bilgisini verdi. Yeni kuyularla 40-45 milyon metreküplere çıkılacağını kaydeden Bakan, “2028’e kadarki süreçle alakalı da 40’ın üzerinde yeni kuyu kazılıyor” dedi.
Keşif amaçlı yeni sondaj konusunda da yoğun çalışmalarının sürdüğünü bildiren Alparslan Bayraktar, “Özellikle işte Rize Çayeli’nde yoğun bir beklentimiz var. Böyle uygunluk bulduğumuz anlarda yeni keşif amaçlı sondajlar yapacağız” dedi. Bunun dışında Gabar’daki çalışmaların devam ettiğini aktaran Bayraktar, Somali’de de çalışmaların sürdüğünü belirtti.
Trump’lı dönemde yeni işbirliği fırsatları
Dünyada önümüzdeki 2-3 yıl içerisinde özellikle LNG’de çok ciddi bir bollaşma olacağını ifade eden Bayraktar, “Uluslararası enerji ajansları doğalgaz piyasasında 2027-28’li yıllarda LNG’nin çok daha yoğun olarak gelişeceğini öngörüyor.
Özellikle Donald Trump yönetiminin bu doğalgazla ilgili sıvılaştırma tesisleriyle ilgili izinleri kolaylaştırmasıyla beraber Amerika’nın kapasitelerinin artması da söz konusu olabilir. Bu anlamda ben iyi fırsatlar olabile olabileceğini düşünüyorum. Çünkü Türkiye çok büyük bir tüketici, büyük bir pazar. Avrupa’nın dördüncü büyük pazarı. Büyüme potansiyeli var. Çevrede doğalgaz ihtiyacı olan birçok ülke var. Biz o pazarlara ulaşmak için bütün altyapı yaptık.
Bulgaristan’ın getirdiği LNG’yi veya bizim onları bulduğumuz sıvılaştırılmış gazı Saros’taki tesisimizde gazlaştırıyoruz. Saros’tan Bulgaristan sınırına kadar boru hattıyla taşıyoruz. Benzer anlaşmaları Amerika ile yapabiliriz. Afrika başta olmak üzere işte Orta Doğu, Orta Asya gibi yerlerde farklı iş birliklerine de açığız” dedi.
“Özel sektörü doğalgaz depolama yatırımlarına çekmek istiyoruz”
Jeopolitik sıkıntıların enerji alanında yarattığı sorunlardan biri olan doğalgaz arzı konusuna da değinen Bakan Bayraktar, Türkiye’nin bu kış doğalgaz sıkıntısı yaşamayacağını söyledi. Bayraktar, şunları kaydetti: “5.8 milyar metreküplük doğalgaz depolama kapasitemizin 2028’de 12 milyar metreküpe çıkması gerekiyor.
Yani iki katına çıkarmayı hedefliyoruz. Tuz Gölü’nde 1.2 milyar metreküp. Ama orası rahatlıkla 6 milyar metreküpe kadar gidecek. Silivri’de şu anda 4.6 milyar metreküp. Yani maksimumda 6 milyar metre küpe orası da gidebilir. Bir de depleted sahalar, yani doğalgaz üretmişiz, mesela Trakya’da doğalgaz bitmiş o sahada, artık orası aslında doğal bir doğalgaz depolama alanı gibi.
Daha önce doğalgaz vardı orada. Bir anlamda geri koyacağız. Yani daha butik yani 300 milyon metreküp işte 400 milyon metreküp gibi sahada bunları da devreye almayı hedefliyoruz. Trakya’da 5-6 tane böyle saha var. Bunu sadece BOTAŞ yapsın değil özel sektörü de doğalgaz depolama yatırımlarına çekmek istiyoruz.”
“Irak-Türkiye boru hattının tümüyle kullanılması lazım”
Türkiye-Irak petrol boru hattının atıl durumda kaldığını dile getiren Bakan Bayraktar, “Toplam kapasite 1.4 milyon varil. Yani 50 milyar dolarlık bir petrol ticareti. En iyi zamanda bile 500 bin varil kullanıldı. Irak’ın ihracatı 3 milyon varil. Biz Kalkınma Yolu projesini enerji yolu yapmak istiyoruz. Günlük 69 bin 180 varil üretim yapılan Gabar’ı da bu boru hattına dahil etmek istiyoruz. Irak Türkiye boru hattının artık tümüyle kullanılması lazım” dedi.
Suriye konusunda da benzer durumun yapılabileceğini dile getiren Bayraktar, “Biz nasıl Gabar petrolünü 38 kilometrelik boru hattıyla İdil’e getirip ITP’ye bağlıyorsak benzer şey yapılabilir. Ve dolayısıyla Suriye petrolü buradan da dünyaya veya Türkiye’deki rafinerilere açılabilir” dedi.
“Suriye’nin enerjisine talibiz”
Suriye’nin savaş öncesi 8 bin 500 MW’lık kurulu gücü olduğunu ancak bugün 3 bin MW’lara gerilediğini aktaran Bakan Bayraktar, “Elektriğinin yüzde 60’ını petrolden sağlayan Suriye’de yüzde 60’a yakın elektrik üretim kaybı var. Türkiye bu konuda desteği de ortaya koyacak” şeklinde konuştu.
“Elektrik zammı yok”
Enerji destek paketleri hakkında bilgi veren Bakan Alparslan Bayraktar, “Elektrikte 175 milyar, doğalgazda 256 milyar toplam 431 milyar TL destek verdik. Bu 2025’te daha da artacak. Elektrikte 4.1 milyon haneyi destekliyoruz. Doğalgazda 600’ün üzerinde haneye destek veriyoruz. Kömür desteği devam ediyor. Bir de evlerde kullandığımız elektriğin düşük kademeli yani 240 kilovat saate kadar ki kısmının yüzde 60’ı şu anda devlet tarafından karşılanıyor.
Yani yaklaşık bin TL gelecek fatura, 500 TL civarında geliyor. Ama şimdi bu 417 kilovat saat ve üzeri grup çok tüketimi olan, yıllık 5 bin kilovat saati geçen grup, artık maliyet bazlı tarifeye tabi olacak” dedi. Bu durumun elektrik tarafında abonelerin yüzde 3’nü etkileyeceğini belirten Bakan, şubatın sonunda faturalarda bunu abonelerin bunu hissedeceğini açıkladı. Evde solunum cihazı kullanımı gibi tüketimlerin bundan muaf olacağını kaydeden Bayraktar, ocak ayında elektriğe zam olmayacağını dile getirdi.
Sanayide elektrik talebi
Sanayi sektöründe elektrik tüketim rakamlarını da değerlendiren Bakan Bayraktar, şunları söyledi: “Genel elektrik talebi 335 terewat saatlerden 350 terewatlara geldi. Sanayide 2022’de 90 teravat saatlik bir tüketim olmuş. 2024’te 93 terewat saat. 2023 tüketimiyle bu seneki tüketim aynı gibi yani 93.2’den 93,8’e çıkmış. Bu sene sanayide geçen seneye göre çok büyük bir büyüme yok. Ticarethanelerde yüzde 9’luk bir büyüme var. Konutlarda yüzde 33’lük bir artış var. Deprem yılından önceki yıla göre bakarsak konutlarda neredeyse yüzde 20’ye yakın bir artış var.”
Nijer’de ilk altın üretimi 2025’te
Türkiye’nin hem petrol ve doğalgaz hem de kıymetli madenlerde uluslararası sahalarda daha aktif olabileceğini söyleyen Bakan Alparslan Bayraktar, “Bu anlamda madenler konusunda Nijer önemli bir ülke bizim için. Üç tane altın sahamız vardı. Agadez bölgesinde üç yeni saha anlaşması imzaladık. Nijer’de ilave sahalar almış olduk. Mevcut 2020’de başladığımız sahada ilk altın üretimini 2025 içerisinde gerçekleştirmeyi hedefliyoruz” dedi.
