Çocukla birlikte içerik hakkında sohbet ederek çizgi sinema izlenmeli
Çizgi sinemaların çocukların psikoloji üzerinde farklı tesirlere sahip olduğunu belirten uzmanlar, eğitici içeriğe sahip çizgi sinemaların çocukların akademik muvaffakiyet ve okuma alışkanlıklarına katkı sağlayabileceğini söylüyor. Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt düzgün hazırlanmış içeriklerin çocukları olumlu tarafta desteklerken, cinsellik, şiddet yahut alkol tüketimi ile ilgili içeriklere sahip çizgi sinemaların çocuklarda artan saldırganlığa, şiddete karşı duyarsızlaşmaya ve sıhhatsiz davranışların gelişmesine yol açabileceğine dikkat çekiyor. Çocukların doğaüstü güçlere yahut imkânsız maharetlere sahip karakterleri tasvir eden çizgi sinemalarda, şahit oldukları tehlikeli hareketleri yahut şovları taklit etmeye çalışabileceklerinin altını çizen Vogt, ailelerin çizgi sinemaları çocuklarıyla birlikte, manalı sohbetler ederek izlemesini öneriyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt, çizgi sinemaların çocukların psikolojisini nasıl etkilediğine dair açıklamalarda bulundu.
Araştırmalar, çizgi sinemalarla çocuk psikolojisi ortasındaki bağa ışık tutuyor
Canlı renkleri, sempatik karakterleri ve hayali kıssalarıyla çocukları büyüleyen çizgi sinemaların, uzun vakittir çocukluk cümbüşünün temelini oluşturduğunu söyleyerek kelamlarına başlayan Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt, “Son araştırmalar, çizgi sinemalarla çocuk psikolojisi ortasındaki karmaşık bağa ışık tutarak ebeveynleri çocuklarının duygusal refahı üzerindeki potansiyel tesirlerini dikkatli bir formda düşünmeye teşvik ediyor.” dedi.
Eğitici çizgi sinemalar akademik muvaffakiyet ve okuma alışkanlığına katkı sağlayabilir
Çizgi sinemaların, dikkatli bir biçimde tasarlandığında, çocuğun bilişsel ve duygusal gelişimi üzerinde olumlu tesirlere sahip olabileceğine değinen Vogt, “Çizgi sinemalar çocuklara yeni bilgiler, fikirler ve sorun çözme senaryoları sunarak bilişsel gelişimi teşvik edebilir. Çocukların dikkat müddetini, hafızasını ve eleştirel düşünme maharetlerini geliştirebilir. Araştırmalar, çizgi sinema içeriğinin ilgi alımlı görselleri ve canlı anlatımları nedeniyle daha fazla dikkat çektiğini ve çocukların klasik öğrenme usullerine kıyasla bilgiyi daha tesirli bir formda özümsemelerini sağladığını gösteriyor. Çizgi sinemalar, çocukları yeni sözlerle, cümle yapılarıyla ve öykü anlatma teknikleriyle tanıştırarak lisan gelişimine katkıda bulunur. Çocuklara dinleme, konuşma ve manaya üzere lisan marifetlerini duyma ve uygulama fırsatı sunar. Eğitici çizgi sinema programlarını izleyen öğrenciler, daha yüksek akademik notlar alma, artan okuma alışkanlıkları sergileme, rekabet hünerleri sergileme ve şiddet içerikli ya da büsbütün cümbüş temelli televizyon programları ortasında ayrım yapmada daha başarılı olma eğilimindedir.” halinde konuştu.
İyi hazırlanmış çizgi sinemalar duygusal söz ve anlayış için bedelli araçlar olabilir
Çizgi sinemaların çocukların toplumsal ve ahlaki gelişimlerini de etkileyebileceğini belirten Vogt, “Çocukları çeşitli toplumsal durumlarla, hislerle ve ahlaki ikilemlerle tanıştırarak empati kurmayı, bakış açısı kazanmayı ve diğerlerini anlamayı teşvik ederler. Çocuklara paylaşma, iş birliği yapma ve çatışma çözme üzere toplumsal hünerleri öğrenmeleri için fırsatlar sunar. Ayrıyeten araştırmalar, yeterli hazırlanmış çizgi sinemaların duygusal tabir ve anlayış için pahalı araçlar olarak hizmet edebileceğini öne sürüyor. Çizgi sinemalardaki karakterler ekseriyetle sevinç, keder, öfke, endişe ve sevgiyi deneyimleyerek çocukların kendi hislerini öğrenmelerini ve yönetmelerini sağlar. Çizgi sinemalar, ahlaki ikilemleri, etik seçimleri ve hareketlerin sonuçlarını sunarak çocukların ahlaki gelişimini şekillendirmede rol oynar. Çocuklara bedelleri, adaleti, dürüstlüğü ve sorumluluğu öğretebilirler. Yaratıcı dünyalar, karakterler ve kıssalar sunan çizgi sinemalar çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını teşvik eder.” açıklamasını yaptı.
Karakterlerin gerçek olduğuna, anlatılan olayların gerçek hayatta yaşanabileceğine inanabilirler
Çok sayıda yarar sağlasa da çizgi sinemaların dikkatle değerlendirilmesini gerektiren aksilikleri olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt, “Özellikle okul öncesi çocuklar, hayal ile gerçek ortasında ayrım yapmakta daha fazla zahmet çekme eğilimindedir. Çizgi sinemalardaki karakterlerin gerçek olduğuna ya da çizgi sinemalarda anlatılan olayların gerçek hayatta yaşanabileceğine inanabilirler. Bunun nedeni, küçük çocukların ekseriyetle çizgi sinemaların kurgusal dünyası ile gerçek dünya ortasındaki sonlar hakkında sonlu bir anlayışa sahip olmalarıdır. Çocuklar büyüdükçe ve bilişsel yetenekleri geliştikçe, hayal eseri kavramını anlamaya ve gerçek ile hayali olanı ayırt etmeye başlarlar. 6 ila 7 yaşları ortasında, çocuklar ekseriyetle çizgi sinemaların kurgusal tabiatını daha yeterli kavrar ve hayali ögeler ile gerçeği ayırt edebilir.” dedi.
Çizgi sinemalarda tasvir edilen gerçek ile kurgusal dünya ortasında ayrım yapmakta zorlanan çocukların, gerçek hayattaki durumları gerçek yorumlamada da zorluklarla karşılaşabileceğini kelamlarına ekleyen Vogt, “Çizgi sinemalar çoklukla abartılı ve gerçekçi olmayan senaryolar sunar ve bu senaryolar harfi harfine alındığında gerçek dünyanın nasıl işlediğine dair yanlış kanılara yol açabilir. Bu yanlış yorumlama, bir çocuğun karar verme hünerlerini, sorun çözme yeteneklerini ve toplumsal etkileşimlerini etkileyebilir.” diye konuştu.
Çocuklar, çizgi sinemalarda şahit oldukları tehlikeli hareketleri taklit etmeye çalışabilirler
Sıklıkla harika yeteneklere, doğaüstü güçlere yahut imkânsız marifetlere sahip karakterleri tasvir eden çizgi sinemaların, çocukların beklentileri üzerindeki tesirine değinen Vogt, “Çocuklar bu tasvirlerin fantastik tabiatını kavrayamadıklarında, kendi yetenekleri yahut diğerlerinin yetenekleri hakkında gerçekçi olmayan beklentiler geliştirebilirler. Bu, hayal kırıklığına, hüsrana ve çarpık bir gerçeklik algısına yol açarak çocuğun özgüvenini ve motivasyonunu potansiyel olarak maniler. Gerçekle hayali ayırt etmekte zahmet çeken çocuklar, çizgi sinemalarda şahit oldukları tehlikeli hareketleri yahut şovları taklit etmeye çalışabilirler. İster yüksekten atlamayı ister dövüş sahnelerini taklit etmeyi yahut tehlikeli objelerle deney yapmayı içeriyor olsun, bu hareketler fizikî ziyan yahut kazalarla sonuçlanabilir. Bu çeşit aksiyonların kurgusal olduğu ve gerçek hayatta inançlı olmadığı konusunda net bir anlayışa sahip olmayan çocuklar, kendilerini gereksiz risklere maruz bırakabilirler.” ikazında bulundu.
Gerçek ile hayal ortasındaki ayrımı anlamaları çocuklar için hayati değere sahip
Çizgi sinemaların ekseriyetle öfke, endişe yahut heyecan üzere ağır hisler yaşayan karakterleri abartılı bir halde tasvir ettiğine dikkat çeken Vogt, “Bu hislerin kurgusal tabiatını anlamakta zorlanan çocuklar, kendi hislerini uygun halde düzenlemekte zorlanabilirler. Bu, öfke, tasa yahut endişeyi yönetmede zorluklara katkıda bulunabilir. Duygusal zekâ ve empati gelişimini engelleyebilir. Gerçeklik ve hayal gücü ortasındaki sonları anlamak, eleştirel düşünme maharetlerini geliştirmek için çok değerlidir. Çocuklar tükettikleri içerikleri tahlil ederek ve sorgulayarak çizgi sinemaların verdiği bildirileri kıymetlendirebilir ve gerçek ile kurguyu birbirinden ayırabilirler. Bu yetenek olmadan, çocuklar eleştirel fikir yahut şüphecilik olmaksızın gördükleri her şeyi kabul ederek medya tüketimine karşı daha pasif bir yaklaşım sergileyebilirler. Çizgi sinemalar çocuklar için güçlü ve yaratıcı bir tecrübe sunabilirken, gerçek ile hayal ortasındaki ayrımı anlamaları onlar için hayati ehemmiyet taşır. Bu hududu kavrayamamak, gerçek hayattaki durumların yanlış yorumlanmasına, gerçekçi olmayan beklentilere, inançsız davranışlara, duygusal zorluklara ve eleştirel düşünmeyle ilgili zorluklara yol açabilir.” diye konuştu.
Çocukların yüzde 33’ü şiddet içeren davranışlar sergiliyor
Çizgi sinemaların, cinsellik, şiddet yahut alkol tüketimi ile ilgili temalar da dahil olmak üzere uygunsuz içeriklere de sahip olabileceğinin altını çizen Vogt, “Araştırmalar, bu çeşit içeriklere maruz kalmanın çocuklarda artan saldırganlığa, şiddete karşı duyarsızlaşmaya ve sıhhatsiz davranışların gelişmesine yol açabileceğini göstermiştir. Çizgi sinemalardaki şiddet aksiyonlarına tekrar tekrar maruz kalmak, adrenalin üretiminde artışa yol açarak çocuklarda istikrarsız ruh hallerine ve artan saldırganlığa neden olabilir. Mevzuya dair yapılan araştırmalar, çocukların yaklaşık yüzde 33’ünün çizgi sinema izlemesi sonucunda şiddet içeren davranışlar sergilediğini ve yüzde 45’inin izlemeyi bırakması yahut alternatif faaliyetlerde bulunması istendiğinde saldırganlık gösterdiğini göstermektedir.” açıklamasını yaptı.
Aşırı ekran müddeti, uyku bozuklukları, hareketsiz davranış ve azalmış fizikî aktivite ile ilişkili
Çizgi sinemalar de dahil olmak üzere çok televizyon izleme alışkanlığının, çocuklukta obezite ile ilişkilendirildiğine vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt, “Çocukların günde dört saatten fazla televizyon izlediği ülkelerde fazla kilolu çocuk oranları daha yüksektir. Ayrıyeten, çizgi sinemaların çocukların genel refahı ve aile dinamikleri üzerinde olumsuz tesirleri olabilir. Araştırmalar, Avrupa’da 2 ila 11 yaş ortası çocukların her hafta çizgi sinema izleyerek kıymetli ölçüde vakit geçirdiklerini, birçok ebeveynin çocuklarını öteki sorumluluklarla meşgul ederken yahut rahatlama ararken televizyona güvendiğini göstermiştir. Öte yandan, çizgi sinemalara ayrılan çok ekran mühleti, uyku bozuklukları, hareketsiz davranış ve azalmış fizikî aktivite ile ilişkilendirilmiştir. Ekranlara uzun müddet maruz kalmak, toplumsal etkileşim, yaratıcı oyun ve gerçek dünyayı keşfetme üzere kıymetli gelişimsel istikametleri engelleyebilir.” ikazını yaptı.
Çocuğunuzla birlikte içerik hakkında sohbet ederek çizgi sinema izleyin
Ailelerin neler yapabilecekleri konusuna da değinen Vogt, “Dengeli bir yaklaşım benimseyerek, çocuğunuzu çizgi sinemaların olumsuz tesirlerinden koruyup olumlu potansiyelinden yararlanabilirsiniz. Çocuğunuzun çizgi sinema izlemesini faal olarak izleyerek ve onunla etkileşim kurarak, eleştirel düşünme, empati ve çok istikametli bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz. Çocuğunuzun yaşına, kıymetlerine ve gelişimsel gereksinimlerine uygun çizgi sinemalar seçin. Öğrenmeyi, olumlu toplumsal pahaları ve duygusal zekayı destekleyen eğitim içeriği arayın. Çocuğunuzla birlikte çizgi sinema izleyin ve manalı sohbetler yapın. Karakterler, aksiyonları ve iletilen bildiriler hakkında diyaloğu teşvik edin. Bu birlikte izleme tecrübesi, tüm kaygıları gidermek, olumlu pahaları pekiştirmek ve eleştirel düşünme hünerlerini geliştirmek için bir fırsat sağlar.” teklifinde bulundu.
Çizgi sinema sırasında reklamlara dikkat edilmeli
Çocukların çizgi sinema izlemesi için ebeveynlerin makul vakit limitleri belirlemesi tavsiyesinde bulunan Uzman Klinik Psikolog Dr. Gökçe Vogt, “Ekran başında geçirilen mühlet ile açık havada oyun oynama, okuma ve aile etkileşimleri üzere öteki etkinlikler ortasında bir istikrar sağlayın. Genel sıhhat ve sağlıklı ömür biçimi alışkanlıklarına öncelik veren bir medya planı oluşturun.” dedi.
Çocuğun maruz kaldığı içeriğin nizamlı olarak izlenmesini ve yaşa uygun olmayan gereçlere erişimi kısıtlamak için ebeveyn kontrolleri yahut filtreleme sistemleri kullanılmasını öneren Vogt kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çocukların tercihlerini ve isteklerini etkileyebileceğinden, çizgi sinema sırasında reklamlara dikkat edin. Çocuklar çizgi sinemalarda gösterilen reklamlardan basitçe etkilenirler. Çocuğunuzla reklamların ikna edici tabiatı hakkında konuşun ve şuurlu seçimler yapmaları için eleştirel düşünme marifetlerini geliştirmelerine yardımcı olun. Reklamlara maruz kalmayı sınırlayın yahut reklam içeriğini en aza indiren platformları seçin. Ekran başında geçirilen müddetin ötesinde aktiflikleri teşvik ederek varlıklı ve çeşitli bir ortamı teşvik edin. Hobiler, spor, sanat ve kaliteli aile vakti yoluyla yaratıcılığı, fizikî aktiviteyi ve toplumsal etkileşimi teşvik edin. Yürüme, bisiklete binme, fotoğraf yapma, müzik aletleri çalma ve birlikte kaliteli vakit geçirme üzere alternatif dinlence etkinliklerini teşvik ederek olumlu rol model olun.” DOI numarası
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
