FED’in politika faiz kararı gayrimenkulden otomobile, öğrenci kredilerinden tasarruflara kadar birçok alanda ciddi etkilere sahip. Ancak uzmanlara göre faizlerin sabit tutulması hane halkları için çok şeyi değiştirmiyor.
ABD Merkez Bankası (FED) çarşamba günü politika faizlerini üst üste ikinci kez sabit tuttuğunu açıkladı. Ancak halihazırda yüksek seviyede olan borçlanma maliyetleri bireysel yatırımcılar ve hane halkları için rahat bir nefes almanın uzak olduğunu gösteriyor.
FED yöneticileri rekor seviyelere yükselen enflasyonu dizginlemek için son bir buçuk yılda 11 kez faiz artırdı. Yüzde sıfıra yakın seviyelerde başlatılan faiz artışı döngüsü %5,25 ila %5,5 aralığına taşınarak 22 yılın en yüksek seviyesine geldi.
CNBC’nin haberine göre Columbia İşletme Okulu Ekonomi Profesörü Brett House, “Hane halkları için yakın dönemde direkt olarak bir rahatlamanın gelmesi FED faiz oranlarında bir indirim gelmedikçe pek olası değil” açıklamasında bulundu.
Ekonomistler ve FED yetkilileri arasındaki fikir birliği enflasyonun %2 hedef seviyesine yaklaşana kadar faiz oranlarının daha uzunca bir süre yüksek kalacağı yönünde.
FED faizleri bireyler için ne anlama geliyor?
FED tarafından belirlenen politika faizleri bankaların gecelik borçlanma faizlerini belirliyor. Bu tüketicilerin ödediği bir oran olmasa da FED’in hamleleri bireylerin her gün iletişim içerisinde olduğu borçlanma ve tasarruf faizlerini etkiliyor.
House, ABD’li birçok hanenin FED’in faiz artırımlarının yükünden bugüne dek bir dereceye kadar korunduğunu belirtiyor. Zira faiz artışı döngüsüne başlanmadan önce politika faizleri rekor derecede düşük seviyelerdeydi. Düşük sabit faiz oranlarıyla mortgage ve otomotiv finansmanı sağlayan bireyler yüksek faizlerin neden olduğu borçlanma maliyetlerinden çok fazla etkilenmedi.
Ancak yüksek faizler yeni bir ev veya araba almak gibi büyük satın alımlar gerçekleştirmeyi planlayanlar için işleri zora sokuyor. Kredi kartı borcu olanlarsa faiz artışları nedeniyle geçmiştekine göre çok daha yüksek faiz ödemelerine maruz kalıyor.
Kredi kartı faizleri tüm zamanların zirvesinde
Kredi kartları çoğunlukla değişken faiz oranlarına sahiptir. Bu oranlar da merkez bankalarının faiz oranlarıyla doğrudan ilişkilidir. Yıllık kredi kartı faiz oranları ABD’de şu anda %20’nin üzerinde ve tüm zamanların en yüksek seviyesinde. Ayrıca çoğu tüketici yükselen fiyatlar nedeniyle kredi kartlarına daha fazla ihtiyaç duyuyor ve biriken borçlar aydan aya daha yüksek faizler üzerinden taşınıyor.
Loyola Marymount Üniversitesi Finans ve Ekonomi Profesörü SS Economics Baş Ekonomisti Sung Won Sohn yükselen borçların bir sorun olduğunu söyledi: “Tüketiciler çok fazla kredi kartı borcu kullanıyor ve çok yüksek faiz oranlarıyla ödüyor. Bu uzun vadeli ekonomik görünüm için iyiye işaret değil.”
Bankrate.com’nin Baş Finans Analisti Greg McBride da kredi kartı faizlerinin daha uzun bir süre yüksek kalacağınım ve borçlular maliyetli kredi kartı borçlarını ödemelerinin acil bir sorun olduğunun altını çiziyor.
Ev kredileri
15 yıllık ve 30 yıllık mortgage faiz oranları sabit faizlerle belirlenir. Söz konusu faizler için ölçüt olaraksa FED’in faiz oranları değil ABD Hazine varlıklarının getirileri ve Amerikan ekonomisi kullanılır. Ancak yeni bir ev almaya çalışan herkes kısmen enflasyon ve FED’in politika hamleleri nedeniyle önemli ölçüde satın alma güçlerini kaybetti.
Bankrate verilerine göre, 30 yıllık sabit faizli bir mortgage kredisi için ortalama faizler, 23 yılın en yüksek oranı olan %8’e kadar yükseldi.
Freddie Mac Baş Ekonomisti Sam Khater, “Satın alma faaliyeti neredeyse durma noktasına geldi, satın alınabilirlik birçokları için önemli bir engel olmaya devam ediyor ve bunu ele almanın tek yolu daha düşük oranlar ve daha fazla envanter” dedi.
Klasik mortgage sözleşmeleri harici diğer konut kredileri de FED’in hamleleriyle yakından ilişkili. Ayarlanabilir oranlı mortgage kredileri (ARM) ve konut kredisi limitleri (HELOC) FED’in faiz oranlarına sabitleniyor. Çoğu ARM kredisi ilk sabit oranlı dönem sonrasında yılda bir kez güncel oranlara göre ayarlanıyor. HELOC kredileri ise anında güncel oranları yansıtıyor. Bankrate verilerine göre ortalama bir HELOC sözleşmesi %9’a yakın faiz oranı ile 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Lending Tree Kıdemli Ekonomisti Jakob Channel’a göre yine de Amerikalılar 31,6 trilyon doların üzerinde bir konut sermayesinin üzerinde oturuyorlar. Channel, “Bu nedenle birçok ev sahibi bir konut kredisi veya kredi limiti ile oluşturacakları öz sermayeden yaralanabilir” dedi.
Otomotiv kredileri
Otomobil kredileri faizleri sabit olsa da yeni kredi almak isteyenler için maliyetler artıyor ve bu artışlar otomobil alışverişlerinin maliyetlerini yükseltiyor.
Bankrate’e göre, ABD’de beş yıllık yeni bir otomobil kredisinin ortalama faiz oranları şu anda %7,62 ile 16 yılın en yüksek seviyesinde.
Birçok tüketici artık muhtemelen karşılayamayacakları aylık ödemelerle yüzleşiyor. Ancak uzmanlar yüksek kredi puanına sahip tüketicilerin daha iyi kredi koşulları sağlayabileceğini veya daha iyi fırsatlarla alışveriş yapabileceğini belirtiyor.
LendingTree’nin bir raporuna göre ABD’de otomobil almak isteyen yüksek kredi notu sahipleri ile düşük kredi notu sahipleri arasında 5.198 dolarlık bir maliyet aralığı bulunuyor.
Öğrenci kredileri
ABD’de mortgage kredilerinden sonra tüketicilerin en büyük harcama kalemini öğrenci kredileri oluşturuyor. Federal öğrenci kredileri faizleri sabit olduğundan birçok borçlu FED’in faiz kararlarından direkt olarak etkilenmiyor. Ancak yeni kredi alan lisans öğrencileri 2022-23 akademik yılında %4,99 ve 2021-22 akademik yılında %3,73 faiz öderken şimdiyse %5,50 faizle kredi taksiti ödeyecek.
Amerikan hükümeti öğrenci kredileri faizlerini 10 yıllık ABD Hazinesi tahvil getirilerine göre yılda bir kez belirliyor.
10 yıllık tahviller %5 seviyesine yakın kalırsa federal öğrenci kredisi ilkbahar aylarında yeniden sıfırlandığında yeni bir artış görülebilir. Bu da Amerikalı öğrenciler için daha yüksek kredi maliyetleri anlamına gelebilir.
Mevcut borcu olanlar içinse ödemeler geri dönüyor. Mart 2020’den bu yana pandemi nedeniyle yürürlükte olan öğrenci kredisi taksitlerinin ertelenmesi süreci sona eriyor. Öğrenci kredilerinin geri ödenmesinin Amerikalılar için acı verici bir mali yük oluşturduğu da biliniyor.
Tasarruf sahipleri daha çok kazanıyor
Bankrate’ten McBride, “Borçlular zor durumda olsa da diğer tarafta tasarruf sahipleri fayda sağlıyor” dedi.
FED kararlarının mevduat faizleri üzerinde direkt bir etkisi bulunmuyor. Ancak getiriler politika faizleriyle doğrudan ilişkili olma eğiliminde. ABD’nin TMSF’si niteliğinde olan Federal Mevduat Sigortası Kurumu verilerine göre Kovid pandemisinin büyük bir bölümünde dibe yakın olan en büyük perakende bankaların mevduat faiz oranları şu anda ortalama %0,46’ya yükseldi.
DepositAccounts.com’ın Kurucusu ve Editörü Ken Tumin, “Ortalama oranlar geçen yıl önemli ölçüde arttı, ancak internet bankalarının oranlarına kıyasla hâlâ çok düşük” diye ekledi.
Bankrate’e göre, bazı en yüksek getirili internet tasarruf hesabı oranları şu anda %5’ten fazla ödüyor. Bu, tasarruf sahiplerinin yaklaşık yirmi yılda kazanabildiği en yüksek oran.
McBride, “Tasarruflar artık enflasyondan daha fazla kazanıyor ve biz bunu uzun zamandır söyleyemiyorduk” dedi.
