Halk ortasında ‘çikolata kisti’ olarak bilinen endometriozis, olağanda rahmin iç zar katmanında bulunması gereken hücrelerin çoğunlukla yumurtalıklar olmak üzere rahim dışında rastgele bir bölgeye yerleşmeleri olarak tanımlanıyor. Dünyada ve ülkemizde her 10 bayandan 1’inde görülen endometriozis, kadınlık hormonu olan östrojen ile bağlantılı olması ve bu yaşlarda bedende daha fazla bulunması nedeniyle üreme çağı olan 18-45 yaş kümesindeki bayanları tehdit ediyor. Başta ağrı kesiciler ile geçmeyen ağrılı ve sistemsiz adetler olmak üzere pek çok probleme yol açarak hayat kalitesini düşürebiliyor, çok daha kıymetlisi anne olmayı engelleyebiliyor. Acıbadem Bakırköy Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Cihan Kaya, kadınlarda yaygın görülmesine rağmen endometriozise teşhis konulmasının en gelişmiş ülkelerde bile 8-10 yılı bulabildiğini belirterek, “Endometriozisin belirtileri hastalığın yerleşmiş olduğu bölge ile yayılım durumuna nazaran farklılık gösteriyor. Ayrıyeten kimi hastalarda hiçbir semptom gelişmiyor yahut idrarda yanma, bağırsak alışkanlığındaki değişimler, kronik karın ağrısı üzere diğer hastalıkları taklit eden belirtilerle de ortaya çıkabiliyor. Teşhisteki gecikmenin en yaygın sebebi ise endometriozisin birinci belirtilerinin birden fazla vakit ağrı olması nedeniyle hastalar tarafından pek önemsenmemesi. Ayrıyeten her adet aslında ağrılı geçer inanışı tabibe başvuruyu geciktiriyor. Bunların sonucunda aslında genç yaşta yakalanabilecek olan hastalık ileri safhalarda tespit ediliyor. Oysa erken teşhis sayesinde ileriye yönelik tedbirler alınıyor, böylelikle üreme işlevleri korunabiliyor ve şiddetli ağrıya bağlı olarak ömür kalitesinin düşmesi önlenebiliyor” diyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Cihan Kaya, endometriozisin atlanmaması gereken 10 sinyalini anlattı; değerli bilgiler verdi!
Ağrılı adetler
Endometriozis hastalığında en sık karşılaşılan şikayetlerden biri, adet devrinde gelişen ağrı oluyor. Ağrı bayanların aile, iş ve günlük ömürlerini önemli boyutlarda etkileyebilecek şiddete ulaşabiliyor. Doç. Dr. Cihan Kaya, ağrının sıklıkla adet periyodundan çabucak evvel başladığını ve ekseriyetle adet periyodu boyunca devam ettiğini belirterek, “Hastalığın evresinden ya da varsa kistlerin boyutlarından bağımsız olarak çikolata kistine bağlı gelişen ağrı acil başvurusu yaptıracak kadar dayanılmaz şiddete ulaşabiliyor. Hastalar birden fazla vakit ağrılar nedeniyle tekrarlayan ağrı kesiciler, enjeksiyonlar, sıcak su torbaları üzere metotlara gereksinim duyuyorlar” diyor.
Cinsel alakada ağrı
Özellikle rahmin ardındaki bağların ya da vajenin birlikte tutulduğu endometriozisin ileri evrelerinde cinsel bağlantı sırasında dayanılmaz şiddette ağrı gelişmesi, yeniden yaygın görülen belirtilerden. Ağrı bu bölgede bulunan sonların tutulumu ve organ anatomisinin bozulması sonucu oluşuyor. Özellikle iki taraflı kisti olan hastalarda cinsel birliktelik sırasında ağrı şikayetine daha sık rastlanıyor.
Bağırsak alışkanlığındaki değişimler
Endometriozis yalnızca yumurtalıkları değil karın içerisinde bilhassa etraf organları da tutabiliyor. Yakın komşuluğu nedeniyle bağırsak yüzeylerinde de endometriozis odakları görülebiliyor. Bağırsak ve bu bölgedeki sonların tutulumu nedeniyle bazen karında geçmeyen şişkinlik, dışkılamada zorluk, ishal, kabızlık ve gaitada kan görülmesi üzere meseleler yaşanabiliyor. İleri tutulum varlığında bağırsaktan dışkı geçişi mümkün olmuyor ve halk ortasında ‘bağırsak tıkanıklığı’ olarak bilinen tablo ortaya çıkabiliyor.
Yoğun adetler
Endometriozis yalnızca rahmin dışındaki organları değil, rahmin kas katmanını da tutabiliyor. Bu durum tıp literatüründe adenomiyozis olarak biliniyor. Adenomiyozis, çikolata kisti olan her üç bayandan 1’inde görülüyor. Bu tablo bilhassa ağrılı, sistemsiz ve uzamış adet kanamalarına neden oluyor. Adenomiyozis tanısı ultrasonla deneyimli doktorlar tarafından konabiliyor.
İdrar yaparken ağrı
Endometrioziste, bağırsak tutulumunun yanı sıra bir başka yakın organ olan idrar torbası ve idrar boruları da etkilenebiliyor. Bilhassa ileri evre endometriozis hastalarında, idrar borularının yumurtalıklara yakın olması nedeniyle bu borularda tıkanıklık, böbreklerde genişleme ve daha ileri basamaklarda böbrek kayıpları görülebiliyor. Bilhassa idrar torbası tutulumunda adet periyotlarında ağrılı idrar yapma, kanlı idrar ve devamlı alt karın ağrısı ile birlikte sık idrara çıkma üzere belirtiler gelişebiliyor.
Bel – bacak ağrısı
Endometriozis alt karın boşluğunu ağır biçimde saran kas katmanını, bu bölgedeki lifleri ve sonları tutabiliyor. Bu tutulumlar ender görülse de hastalarda bel ağrısı, bacak bacak üstüne atamama, siyatik hudut tutulumundan kaynaklanan bacak ardında ağrı ve daima alt karın bölgesinde kramp biçiminde şikayetlere neden olabiliyor.
İnfertilite
Genç yaştaki bayanların hastalığı olduğu için endometriozisin üreme işlevi üzerinde de olumsuz tesirleri olabiliyor. O denli ki gebe kalamayan her üç bayandan 1’inde endometriozis tespit ediliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Cihan Kaya, yumurtalık tutulumunda sağlıklı yumurtalık dokusunun etkilenebildiğini vurgulayarak, “Özellikle iki taraflı yumurtalıkların tutulması halinde esasen hayat uzunluğu makul bir sayıda olan yumurta sayısı giderek azalabiliyor. Bunun dışında tüplerin tıkanması ya da rahmin tutulması embriyo için olumsuz bir ortam oluşturarak resen hamile kalma talihini üçte bir oranında azaltabiliyor” diye konuşuyor.
Kesi yerlerinde şişlikler
Özellikle eski ameliyat kesi yerlerinde (sezaryen ya da olağan doğum kesi yerleri) adet devirlerinde ele gelen şişlikler cilt altına yerleşen endometriozisin habercisi olabiliyor.
Sağ omuza vuran ağrı, nefes alamama
Diyafram ya da akciğer tutulumunda tekrar adet periyotlarında sağ omuza vuran ağrı, kanamalı kusma ve akciğerlerde sönmeye bağlı nefes alamama üzere belirtiler de endometriozise işaret edebiliyor.
Kronik yorgunluk ve kas ağrıları
Endometriozis migren ve fibromiyalji üzere hastalıklarla da sıklıkla birlikte görülebiliyor. Bu durum, hali hazırda alt karın bölgesindeki ağrıları nedeniyle günlük hayatı etkilenmiş olan bayanlarda genel bir halsizlik, yorgunluk, isteksizlik, baş ağrısı ve kas kramplarına yol açabiliyor.
Tedavi hayat kalitesini artırıyor!
Endometriozis tedavisi hastanın yaşına, şikayetlerine, hastalığın tutulum derecesine, çocuk isteğine ve varsa kitlenin iyi-kötü huylu olma durumuna nazaran değişiyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Cihan Kaya, şikayetleri olmayan hastalarda çoğunlukla nizamlı takip ya da ilaç tedavilerinin kâfi geldiğini belirterek, şöyle devam ediyor: “Ancak büyük yumurtalık kistleri olan, ağrı kesicilere yanıt alınamayan ağrı sorunu yaşayan ya da kanser kuşkusu taşıyan hastalara laparoskopi (kapalı ameliyat) usulüyle ameliyat önerilebiliyor. Anne olmak isteyen, lakin yumurtalık sayısı azalmış hastaların doğal yollarla çocuk sahibi olamaması durumunda tüp bebek tekniği tavsiye edilebiliyor. Hayli başarılı sonuçlar alınan bu tedaviler hastaların hayat kalitesini artırarak ağrı ya da tasa meseleleriyle uğraşmak yerine hayata tekrar dönmelerine yönelik olarak uygulanıyor”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
