Türkiye’nin birinci çağdaş ve çağdaş sanat müzesi İstanbul Çağdaş, 4 Mayıs’ta ziyarete açılan yeni binasını tasarlayan mimar Renzo Piano’yu ağırladı
İstanbul Çağdaş İdare Konseyi Lideri Oya Eczacıbaşı, dünyanın önde gelen kültür sanat kurumları ve müzelerinin dizaynında imzası bulunan Renzo Piano’yla birlikte basın toplantısı düzenledi.
İstanbul’a nitelikli bir yer kazandırmak emeliyle yine tasarlanan müze binasının ziyaretçi odaklı bir anlayışla her türlü kültür-sanat ve eğitim faaliyetine imkan tanımak üzere planlandığını vurgulayan Oya Eczacıbaşı, “Renzo Piano, müze mimarisinin günümüzdeki en değerli isimlerinden biri olarak İstanbul’a milletlerarası sanat etraflarının dikkatini çekecek ve bu eşsiz kentin bedelini yansıtacak bir müze binası kurma hayallerimize ortak oldu. Kendisiyle birinci defa Eylül 2014’te, Cenova’daki ofisinde bir ortaya geldik. İstanbul Modern’in geleceğine dair hayallerimizi anlattığımızda onun da en az bizim kadar heyecanlandığını görmek, umut ve memnunluk vericiydi” dedi.
Yeni müze binasıyla birlikte İstanbul Çağdaş için yepisyeni bir periyodun başladığına dikkat çeken Eczacıbaşı şöyle devam etti:
“Yeni müze binamızdaki seyahatimize başlarken, hem sanat dünyasına hem de ziyaretçilerimize yönelik sorumluluğumuz daha da artıyor. Gelecek periyottaki önceliklerimizi, ‘kadın sanatkarların üretim ve görünürlüklerini artırmak, çocuk ve gençlere yönelik sanat eğitimlerini içerik ve mekânsal olarak çoğaltmak ve yeni binamızla birlikte tüm dünyadan ziyaretçilere Türkiye sanatını tanıtmak’ olarak sıralayabilirim.”
Yeni müze binasının tasarım sürecine ait ayrıntılar aktaran Renzo Piano ise şunları söyledi: “Bu bina Boğaz’ın sularından şimdi su üstüne sıçramış bir deniz canlısı üzere. Yerçekimine meydan okuyarak yerden yükselen, böylelikle bir tarafındaki deniz görünümü ile öteki tarafındaki park ve tarihi Orta Çağ’a dayanan Galata bölgesi ortasında şeffaflığıyla alaka kuran bir bina yapmak istedik. Bakışı engelleyen hiçbir şeyin olmadığı, adeta havada asılı duran bir yer tasarlayarak çoklu düzlemler oluşturduk. Projeye böylelikle güçlü bir nitelik daha kazandırmayı önemsedik. Taban katta, bir ormandaki ağaç gövdeleri üzere derinlik hissi veren kolonlar bulunuyor. Üste hakikat birinci, ikinci katlara ve son olarak terasa çıkıyoruz, burada güneye bakınca Boğaziçi’nin sularıyla bütünleşen su havuzuna ve ışığın tanımladığı sonsuzluğa ulaşıyoruz. Kuzeyde ise park ve kent var. Burada kentin tüm bileşenleri bir ortaya geliyor. Kent de tam olarak budur: Birbiri gerisine sıralanan binalar, sokaklar ve birbirine bağlanan yerlerin oluşturduğu bütünlük, çoklu düzlemler yaratan bir panorama.”
Müzenin kurucu sponsoru Eczacıbaşı Topluluğu ve ana sponsoru Doğuş Grubu-Bilgili Holding’in ortak katkısıyla inşa edilen İstanbul Modern’in yeni binası Renzo Piano Building Workshop’un (RPBW) Türkiye’deki birinci projesi.
Sergiler
Ziyaretçilere çok istikametli bir tecrübe alanı sunan yeni müze binasının şeffaf ve erişilebilir tasarımı, İstanbul Modern’in günümüzün sanatsal çeşitliliğinden esinlenen stant ve programlarının içeriğiyle de örtüşüyor.
- Yüzen Adalar
İstanbul Modern’in koleksiyonundan kapsamlı bir seçki sunan “Yüzen Adalar” başlıklı stant, birden fazla birinci kere sergilenecek yapıtları barındırıyor. Türkiye ve dünyadan 110 sanatçı ve 2 sanatçı ikilisine ilişkin 280’den fazla yapıt, koleksiyon ve müddetli stant salonlarının yanı sıra yeni müze binasının farklı yerlerinde izleyicilerle buluşuyor. “Yüzen Adalar” başlığı sanatkarların hem ilişkin oldukları yerle olan ilgilerinin altını çiziyor hem de kanıları ve üretimleriyle hudut ve coğrafyalar ötesi tesirlerine vurgu yapıyor.
- Nuri Bilge Ceylan: Öteki Bir Yerde
İstanbul Çağdaş Fotoğraf Galerisi açılışını günümüz sinemasının en özgün direktörlerinden Nuri Bilge Ceylan’ın “Başka Bir Yerde” isimli fotoğraf standıyla yapıyor. Sanatkarın Türkiye’nin yanı sıra, Hindistan, Gürcistan, Çin, Fas ve Rusya üzere dünyanın farklı coğrafyalarında çektiği 22 büyük portreden oluşan standın sponsorluğunu Burgan Bank üstleniyor.
- Hep Buradayız
Kadın sanatkarların üretimlerini desteklemek ve çalışmalarını daha görünür kılmak emeliyle 2016 yılında kurulan İstanbul Çağdaş Bayan Sanatkarlar Fonu aracılığıyla müze koleksiyonuna dahil edilen yapıtlar, “Hep Buradayız” isimli stantta birinci defa bir ortaya getiriliyor. Bank of America’nın sponsorluğunu üstlendiği stant, farklı jenerasyonlardan Türkiye sanat tarihinde kıymetli yere sahip bayan sanatkarların araştırdığı vücut siyasetleri, bellek ve tarih yazımı üzere temalar çerçevesinde bir kurgu sunuyor.
- Renzo Piano: Yerin Ruhu
“Renzo Piano: Yerin Ruhu” standı, müzenin fiyatsız olarak erişilebilen taban katında bulunan kütüphanenin girişinde yer alıyor. VitrA sponsorluğunda gerçekleşen stantta, Renzo Piano’nun kurucusu olduğu Renzo Piano Building Workshop (RPBW) tarafından tasarlanan İstanbul Modern’in yeni müze binasının kıssası, RPBW’nin öne çıkan öteki kültür-sanat yapılarının mimarisiyle birlikte sunuluyor.
- Mimarinin İnşası
Müzenin imal sürecini fotoğraflayan Cemal Emden’in “Mimarinin İnşası” başlıklı seçkisi tarihi bir dönüşümü belgeliyor. Müzenin inşaatını da üstlenen Yapı Merkezi’nin sponsorluğuyla gerçekleşen stant, Cemal Emden’in, İstanbul Modern’in Renzo Piano tarafından tasarlanan yeni müze binasının inşa sürecini anlatan fotoğraflarına yer veriyor.
Yeni müze binasına özel yapıtlar
İstanbul Modern’in yeni müze binası için özel olarak davet ettiği Olafur Eliasson, yere has bir yerleştirme üretti. Üç kesimden oluşan, “Senin beklenmedik seyahatin” isimli yapıt, binanın merkezindeki merdiven boşluğunda farklı katlara yayılarak izleyiciye dinamik bir müze tecrübesi sunuyor.
Refik Anadol’un “Sonsuzluk Odası: İstanbul Boğazı” isimli yere has yerleştirmesi ise İstanbul Boğazı’ndaki anlık meteorolojik dönüşümle ilgili data ve temalara odaklanıyor. Yapıt, 360° aynalı bir odada anlık bilgileri dijital teknolojiler kullanarak işliyor ve hareketli görseller yaratıyor.
Heykel sanatından örnekler
Yeni müze binasının dış aktiflik alanı, heykel sanatının değerli örneklerine konut sahipliği yapıyor. Adrián Villar Rojas’ın 14. İstanbul Bienali kapsamında Büyükada’da sergilendikten sonra İstanbul Modern’in koleksiyonuna dahil edilen “Tüm Annelerin En Hoşu (I)” isimli yapıtının yanı sıra Richard Deacon’un “Ev Modeli”, Anselm Reyle’nin “Yeraltı Dünyasının Üstünde” ve “Toz Çökerken”, Yılmaz Zenger’in “Bence Ayça” ve Selma Gürbüz’ün “Avrupalılar” başlıklı çalışmaları izleyiciyle buluşuyor. Anthony Cragg’in “Runner” isimli yapıtı İstanbul Modern’in giriş platformunda yer alırken, Richard Wentworth’ün “Sahte Tavan” isimli yerleştirmesi ise yer kattaki lobide, Antrepo binasından sonra yine ziyaretçilerle bir ortaya geliyor.
Eğitime özel alanlar
Kurulduğu günden bu yana 850 bin çocuk ve genci fiyatsız sanat eğitimiyle buluşturan müze, günümüz teknolojilerini kullanarak sanata erişim imkanlarını çoğaltan, sanatsal gelişimi destekleyen yaratıcı öğrenme tecrübeleri sunuyor. Sanat eğitimine ayrılan öğrenme alanları ve programlarıyla İstanbul Çağdaş, çocuk, genç ve yetişkinleri çağdaş ve çağdaş sanatla buluşturmaya devam ediyor.
- Keşif Alanı: Giriş katında konumlanan şeffaf dizayna sahip bir yerde özel olarak kurgulanan Keşif Alanı, Türkiye’de çağdaş ve çağdaş sanatın gelişimine çalışmalarıyla istikamet vermiş sanatkarların ve onların yaratım süreçlerinin keşfedilmesine aracı oluyor. HSBC’nin sponsorluğunda, çocuklara yönelik hazırlanan Keşif Alanı Eğitim Programı’nın birinci aktifliği ise Fahrelnissa Zeid’den ilhamla tasarlanan “Zeid’in Renkleri” ismini taşıyor. Eğitim programının yer dizaynını SO? Mimarlık ve Fikriyat üstleniyor.
- Stüdyo STEAM: Müzenin birinci katında yer alan eğitim odalarından biri P&G-Oral B iO sponsorluğunda hayata geçirilen Stüdyo STEAM için ayrılıyor. Bilim, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematik odaklı eğitim yaklaşımından yola çıkarak gençleri ve yetişkinleri sanatla buluşturan disiplinlerarası bir öğrenme alanı olarak kurgulanan Stüdyo STEAM, her yıl farklı içeriklerle uygulanan eğitim programlarından oluşuyor.
- Eco Arka Lab: Sanatın farklı teknik ve uygulama biçimlerine odaklanarak tabiattan ve etrafımızdan ilham alan eğitim programları sunuyor. Damat Tween’in sponsoruğunu üstlendiği programda müzeyi ziyaret eden çocuklar taban katta yer alan Eco Arka Lab’de doğal materyallerle yeni formlar üretiyor, doğayı sanatla keşfediyor.
Dijital müzecilik
İstanbul Çağdaş, yeni binasında dijitalleşen müze bağlantısı üzerine de ağırlaşarak ziyaretçilerine farklı içerikler sunuyor. Müze koleksiyonundaki yapıtları daha faal bir formda izleyiciyle paylaşmak emeliyle dokunmatik ekranlı kiosklar ve artırılmış gerçeklik uygulaması yer alıyor. Müze koleksiyonundan geniş bir seçkinin ziyaretçilerle paylaşılmasını amaçlayan kiosklar, yapıtlar hakkında bilgiye ulaşma imkânı sağlıyor. Müzenin koleksiyon standında yer alan yapıtların artırılmış gerçeklik teknolojisiyle izlenebileceği yeni uygulama ise yetişkinlere ve çocuklara özel olarak tasarlanmış, etkileşimli ve duyusal bir stant tecrübesi sunuyor.
İstanbul Çağdaş Sinema yeni mekânında
İstanbul Çağdaş Sinema, Türk Tuborg A.Ş.’nin sponsorluğunda özgün gösterim programları ve disiplinlerarası etkinlikler hazırlamayı sürdürüyor. Renzo Piano Building Workshop tarafından tasarlanan 156 kişilik yeni sinema salonu, 4K dayanaklı son teknoloji dijital gösterim sistemi ve gümüş perdesiyle yüksek kaliteli bir izleme tecrübesi sunuyor.
Boğaz görünümlü kütüphane
Eşsiz bir boğaz görüntüsüne sahip 285 metrekarelik kütüphane, girişinde özel bir stant alanı barındırıyor. Taban katın şeffaflığına entegre edilerek planlanan kütüphane farklı etkinliklere de konut sahipliği yapabilecek formda tasarlandı.
Ücretsiz müze günleri
- Genç Salı: Modern ve çağdaş sanatı toplumla buluşturan İstanbul Çağdaş, yeni müze binasının kapılarını salı günleri gençlere özel açıyor. Eczacıbaşı Topluluğu’nun takviyesiyle 18-25 yaş ortasındaki tüm gençler her salı 14.00-18.00 saatleri ortasında İstanbul Modern’i fiyatsız olarak deneyimleyebiliyor. “Genç Salı” isimli bu programda gençler, İstanbul Modern’deki tüm stantları fiyatsız gezmenin yanı sıra her ay bir salı günü düzenlenen sanatçı atölyelerine, söyleşilere ve daha birçok sürpriz aktifliğe fiyatsız katılma fırsatı yakalıyor.
- Sizin Perşembeniz: İstanbul Çağdaş “Sizin Perşembeniz” isimli fiyatsız müze günlerini Paribu dayanağıyla gerçekleştiriyor. Müze, her perşembe saat 10.00-18.00 ortasında fiyatsız olarak kapılarını tüm ziyaretçilere açıyor. Ziyaretçiler, İstanbul Modern’deki tüm stantları fiyatsız olarak gezip ayda bir kere gerçekleştirilecek sanatçı atölyeleri, aktiflikleri ve sinema gösterimlerine katılabiliyor.
Renzo Piano imzalı tasarım mağazası
İç dizaynını Renzo Piano’nun üstlendiği İstanbul Çağdaş Mağaza, müze koleksiyonunu yansıtan seri ve edisyonları, dizayncı ve markaların eserlerinden oluşan seçkisiyle ziyaretçilerine yeni bir mağaza tecrübesi sunuyor.
Müzenin lezzet mekânları
Restoran Çağdaş, panoramik İstanbul görünümüne sahip şık ve ferah ambiyansıyla ziyaretçilerine Akdeniz ve Çağdaş Türk Mutfağı’ndan rafine lezzetler sunuyor. Kafe Çağdaş ise kentin en özel noktasındaki pozisyonu, harika görünümünde bir ortaya getirdiği çok çeşitli atıştırmalık menüsü ve özel olarak harmanlanmış kahvesiyle müze ziyaretçilerine ve kentin müdavimlerine şık ve rahat bir ambiyans vadediyor.
Mimari detaylar
Boğaziçi’nin ışıltılı sularından ve ışık yansımalarından ilhamla tasarlanan müze binası, şeffaf taban kat dizaynıyla, deniz kıyısıyla Tophane Parkı ortasındaki ilişkiyi güçlendiriyor.
10.500 metrekarelik kullanım alanına sahip beş katlı müze binası, büyük stant salonları, çok amaçlı mekânlar, ofisler, eğitim ve farklı kültürel etkinlikler ile ticari faaliyetlere imkan tanıyan alanlar barındırıyor. Bina, mümkün kuvvetli zelzeleler öngörülerek çelikle desteklenen betonarme kolonların oluşturduğu 8,4×8,4 metre boyutlarındaki ızgara sistem üzerinde yükseliyor.
Zemin katta yer alan dairesel kesitli kolonlar ve mekanik bacalar bir tür mimari görünüm yaratıyor. Tüm bu yapı bileşenlerinin dairesel kesitli olması, ışık ve gölge ortasındaki geçişleri yumuşatıyor. Tıpkı vakitte, açık ve koyu alanlar ortasındaki farklılıkların keskin olmaması, aydınlık ve güvenli bir atmosfer yaratmaya katkı sağlıyor.
Zemin kattaki kafe, mağaza, kütüphane, bilgilendirme noktaları ve eğitim atölyeleri için tasarlanan mekânlar, bu kattaki ana lobiyi çevreliyor. Binanın ana kütlesinin altındaki şeffaf cam çit, heykellerin dış mekânda sergileneceği alanların yanında çocuk atölyelerinin kurgulanacağı eğitim atölyeleri için de korunaklı hacimler sağlıyor.
Lobinin merkezindeki büyük açıklıkta yer alan ana merdiven, müzenin kamuya açık alanlarını birbirine bağlıyor. Merdiven, giriş kat lobisinden alt kattaki mezaninde yer alan 156 kişilik oditoryuma ulaşım sağlıyor. Şık lakin bir o kadar da endüstriyel bir yaklaşımla tasarlanan merdivenin ana taşıyıcısında çelik, basamaklarda beton, korkuluklarda ise cam kullanıldı. Fotoğraf galerisi, kısa süreli stant salonu ve çalışanların ofisleri ile eğitim ve aktiflik odaları ise birinci katta yer alıyor. Güney cephesinde yer alan restoran, sahip olduğu terasla deniz görüntüsüne açılıyor.
Üst katlarda yer alan fuaye alanları ziyaretçilere park ve deniz görünümünü bir ortada sunuyor. Binanın çevresiyle sürekli görsel etkileşim kurmasını sağlayan pencere açıklıkları, ziyaretçilerin yapıda hareket ederken içerideki pozisyonlarını anlamalarını kolaylaştırıyor. İkinci kat toplam 3.300 metrekare alana sahip koleksiyon ve süreli stant salonlarını barındırıyor. İkinci kat fuaye alanından yükselen merdivenin ulaştığı cam hacim, 650 metrekare büyüklüğündeki seyir terasına açılıyor. Yapının üstünü büsbütün kaplayan sığ bir su katmanı üzerindeki bu alan, suyun üstündeki kent yansımasıyla yapının çabucak yanındaki denizin bütünleşerek bir ortaya geldiği olağanüstü bir tecrübesi mümkün kılıyor.
Beton, çelik ve camla sonlandırılan gereç seçimi, yeni müze binasının da antrepodakine benzeri bir endüstriyel karaktere sahip olmasını sağladı. Yapının mekanik tesisatının bileşenlerinin tavanda görünür olduğu müzede, tabanlarda ve kolonlarda kullanılan cilalı ve brüt beton, sergilenen sanat yapıtlarına odaklanmayı kolaylaştıran esnek bir mekân yaratıyor.
Yapının cephesi, şeffaf dizayna sahip taban kat üstünde üç boyutlu biçimlendirilmiş alüminyum panellerle kaplandı. Günün her saatinde değişen güneş ışığının sudan gelen yansımaları, bu yüzeylerde ışık ve gölge oyunları yaratıyor. Panellerle kaplanarak ışığın sınırlandırıldığı birinci ve ikinci katlar, birbirini takip eden betonarme kolonlar üzerinde yükseliyor. Binanın çevresindeki rampa ve basamaklar, yapıyı saran kamusal alanlarla yer kat ortasında bağlantı sağlarken Tophane Parkı ve Boğaz görünümlü buluşma noktaları oluşturuyor.
Binanın cephesinde preslenmiş alüminyumdan imal edilen farklı boyutlarda yaklaşık 300 panel bulunuyor. En büyük boyutlu paneller, ikinci katta 7,8×1,2 metre ölçülerindeyken birinci katta 5,8×1,2 metre boyutlarında. İki parça halinde üretilen daha büyük boyutlu paneller, Almanya’nın Ingolstadt kentinde imal edildi ve Ankara’da bir ortaya getirildi. İstanbul’un gün içinde dönüşen ışığını yansıtacak boyayla tamamlanan panel yüzeyleri, panelin sahip olduğu formla ışık oyunları oluşturuyor. Cephede paneller yerine konumlandırılan pencereler ise doğal ışığın stant mekânlarına girmesine imkan tanıyor.
Çelik dış yürüme yolları ve merdivenlerin toplam uzunluğu 500 metretülü buluyor. Kaçış yolları olarak tasarlanan bu alanlar, binanın bakımının yapılması ve özel etkinliklerde kamusal kullanım için de hizmet veriyor. Projenin endüstriyel karakterine sadık kalmak için yürüme yollarının strüktürü boyalı çelikten imal edildi. Galvanize taban ızgarası, yatay yürüme yollarının üstüne düşen ışığı filtreleyerek cephe panellerini aydınlatıyor ve onlara derinlik katıyor. Bununla birlikte paslanmaz çelik korkuluk, gece yapıyı aydınlatan ışıklandırmayı da barındırıyor.
Çapraz ilişkileri oluşturan boyalı çelik boru profiller, mümkün sarsıntılar göz önüne alınarak ayrıntılandırılırken büyük kütleli çekirdeklere ihtiyaç duymadan şeffaf bir tasarım sağlamak için tercih edildi. RPBW ve Arup Mühendislik tarafından titizlikle yürütülen çalışmalar mimari tasarım kararlarını mümkün kılacak yenilikçi bir tahlil geliştirmeye odaklandı.
Cenova, Paris ve İstanbul’da yürütülen ortak tasarım çalıştayları 2014 yılında başladı. Projenin farklı paydaşlarının dâhil olduğu her çalışma, faal bir işbirliğine imkan tanıdı. Patronların beklentilerinin karşılanması ve yapının kentle bütünleşmesi bu çalıştaylarla sağlandı. Hazırlanan çizimlerle birlikte farklı ölçeklerdeki çalışma maketleri, bina dizaynının gerisindeki fikri yansıtmanın yanında projenin geliştirilmesi için birer araç olarak hizmet verdi.
İstanbul Modern’in bulunduğu alandaki inşaat faaliyeti, müzeye ilişkin yerlerin altında yer alan ve Galataport’a bağlı olan iki otopark katıyla, Temmuz 2019 yılında başladı. Temmuz 2020’de taban kata ulaşan yapının ana betonarme strüktürü Kasım 2020’de tamamlandı. Cepheye ait çalışmalar Ocak 2021’de başladı ve 2022’nin başına kadar sürdü. Nisan 2022’de müze çalışanları yapıyı kullanmaya başladıktan sonra müzenin kapılarını açtığı Mart 2023’e kadar geçen süreçte çalışmalar devam etti.
Renzo Piano ve Renzo Piano Building Workshop (RPBW) hakkında:
1937 yılında İtalya’nın Cenova kentinde dünyaya gelen RPBW kurucusu Renzo Piano, Richard Rogers’la birlikte tasarladığı Centre Pompidou (Paris, Fransa); Menil Collection (Houston, ABD); Fondation Beyeler (Basel, İsviçre); Whitney Museum of American Arka (New York, ABD); Stavros Niarchos Foundation Cultural Center (Atina, Yunanistan) ve Centro Botín (Santander, İspanya), Academy Museum of Motion Pictures (Los Angeles, ABD) üzere kültür-sanat yapılarıyla tanınıyor. 1998 yılında mimarlık alanındaki en kıymetli ödül olarak tanımlanan Pritzker Ödülü’ne layık görülen Renzo Piano, bunun dışında pek çok saygın kurum ve kuruluş tarafından da onurlandırıldı.
1981 yılında kurulan ve Cenova dışında Paris’te de ofisi bulunan Renzo Piano Building Worksop (RPBW), çalışmalarını kurucusu Renzo Piano dahil olmak üzere 12 ana ortak ve yaklaşık 140 mimar ile yürütüyor. RPBW, iç mimarlık, peyzaj mimarlığı, kent planlama ve stant tasarımı üzere farklı disiplinlerdeki projelerini iştirakçi bir çalışma usulü ile sürdürüyor. RPBW, dizaynlarıyla yapının ve bulunduğu pozisyonun ihtiyaçlarına cevap verirken, tasarladığı yerlerde gereç, yapı elemanları tasarımı ve sürdürülebilirlik üzere etmenleri göz önüne alarak tahliller sunuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
