Toplum odaklı anlayışla öncü bir projeye daha imza atan Karşıyaka Belediyesi, Türkiye’de ilçe belediyeleri ölçeğinde birinci ve tek olan ‘Kentsel Besin Strateji Belgesi’ni kamuoyuna tanıttı.
Uzman bir takım tarafından aylar süren bilimsel çalışmalarla hazırlanan ve iştirakçi sistemlerle şekillendirilen doküman, giderek derinleşen besin krizi ile gayrette Karşıyaka için yol haritası olacak.
Karşıyaka’dan başlatılan bu değerli teşebbüse tüm kesitlerin sahip çıkması gerektiğini vurgulayan Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay “Bu doküman, hiçbir vatandaşımızın aç kalmamasını ve sıhhatsiz besinle beslenmemesini amaçlayan; eşitliği ve adaleti hedefleyen bir dokümandır. Herkes bu işin ortağıdır. Birlikte bu işe sahip çıkmak zorundayız” dedi.
Karşıyaka Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay’ın öncülüğünde, gitgide derinleşen besin krizine karşı kenti daha dirençli hale getirmek hedefiyle Haziran 2022’de hazırlık çalışmalarına başlanan “Karşıyaka Kentsel Besin Strateji Belgesi” tamamlandı. İlçe belediyeleri ölçeğinde Türkiye’de birinci ve tek olan evrak, Zübeyde Hanım Nikah Sarayı’nda düzenlenen geniş iştirakli bir toplantıyla kamuoyuna tanıtıldı.
Proje Koordinatörü Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp, Dr. Fatih Tatari ile Orkun Doğan’dan oluşan ana proje takımı tarafından Yerküre Lokal Çalışmalar Kooperatifi iş birliğinde, BAYETAV’ın takviyeleri ve Karşıyaka Belediyesi Ziraî Hizmetler Müdürlüğü’nün katkılarıyla hazırlanan dokümandaki 4 temel prensip, 8 strateji ve 75 aksiyon teklifinin Karşıyaka için yol haritası olacağı vurgulandı.
“YAŞAMAK İÇİN TEDBİR ALMAK ZORUNDAYIZ”
Toplantının açılışında yaptığı konuşmada, toplumun geleceğini tehdit eden krizlere karşı tedbir alınmasının bir mecburilik olduğuna dikkat çeken Lider Tugay, “Ben bu ülkenin evladı olarak yararlı olmak için siyasetle ilgilendim ve belediye lideri olarak da bunun için çalışıyorum. Bu dünyayı ve bizleri su, güç ya da besin krizi bekliyorsa, topraklarımız çölleşiyorsa tedbir almamız lazım. Yaşamak için mecburuz. Biz arkadaşlarımızla yıllardan beri bunun için çalışıyoruz, bir yol haritası çizdik ve tüm dünyaya sunmaya hazırız. Bunlardan birisi de besin krizine karşı ne yapacağımızdır. Burada sunulan çalışma, vatandaşımızın besin krizi ve beslenme meselelerine karşı kendilerine yol haritası çizme çalışmasını başlatmaktadır. Çok uzun müddettir üzerinde çalıştığımız; Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp’in uyumundaki akademik grubumuz ve Ziraî Hizmetler Müdürlüğümüzün harcadığı emeklerle birlikte hazırlanmış bir çalışmadır. Tahminen eksiksiz değildir, eksikleri vardır, başlaması ve yürütülmesi zordur lakin sıfırdan çok daha büyüktür” dedi.
“EŞİTLİĞİ VE ADALETİ HEDEFLEYEN BİR BELGE”
Kentsel Besin Strateji Belgesi’nin kıymetinin anlaşılması ve sahip çıkılması gerektiğini vurgulayan Tugay, kelamlarına şöyle devam etti: “Biz bu çalışmada öncelikle; ‘Sağlıklı beslenmek için nelere muhtaçlık duyuyoruz, inançlı besin nedir, ölçüsü nedir, mevcut kaidelerde beşerler için erişilebilirliği nedir?’ sorularının cevaplarını belirledik. Mevcut durumun tahlilini yaptık. Karşıyaka içinde besin çölleri olduğu anlaşıldı. Bir mahallemizdeki beşerler muhtaçlıkları olan besine erişemiyorlar. Biz bu kenti, onların besine kolay erişebileceği biçimde yapılandırmamışız. Bunun için bir şey yapmak gerekiyor. Biz Karşıyaka Kentsel Besin Strateji Belgesi’nde mevcut durumun tahlili doğrultusunda tahlil yollarını ortaya koyduk. Bu doküman ve hareket planı, hiçbir vatandaşımızın aç kalmamasını ve sıhhatsiz besinle beslenmemesini amaçlayan; eşitliği ve adaleti hedefleyen bir evraktır. Herkes bu işin ortağıdır. Bu işe birlikte sahip çıkmak zorundayız. O denli bir şey yapacağız ki gereksinimimiz olanı hakikat biçimde, gerçek insanlara ürettireceğiz. Çöplerimizi komposta dönüştürüp onlara vereceğiz. Sıhhat gıdayı burada kurulan tüketim kooperatifi, mahallî pazar ve üretici pazarıyla halkımıza direkt ulaştıracağız. Aracıyı ortadan kaldıracağız. Kimse ceplerini doldurmayacak, gereken kamu hizmetini yerine getirilecek. Bu devletin vazifesidir. Devlet vatandaşına sağlıklı besine makul fiyatlarla erişim sağlamak zorundadır. Karşıyaka Belediyesi de üzerine düşeni yapmalıdır ve biz bunun için çalışıyoruz. Şuurlu beşerler bu evrakın ne manaya geldiğini bilmek zorunda. ‘Gıda Strateji Dokümanı hazırladım’ diyen birisine ön yargıyla bakmayacak insanlara muhtaçlığımız var. Dayanak vermenizi, üzerine düşünmenizi rica ediyorum. Gençlerin sorumluluk almasını ve daha ağır çalışmasını rica ediyorum. Bu belgeyi konuşmaya, tartışmaya, insanlara anlatmaya devam edelim. Kendimize, sıhhatimize, ömür kalitemize, çocuklarımızın geleceğine sahip çıkalım.”
“BÜTÜNÜYLE İŞTİRAKÇİ HALDE TASARLANDI”
Proje Koordinatörü Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp de açılış konuşmasında şunları kaydetti: “Yerleşik besin sisteminin iklim değişikliğine verdiği katkı, bu katkının azaltılması ve mahallî idarelerinin bu kapsamdaki rolü üzerine tartışmalar derinleşiyor. HABITAT III Yeni Kentsel Gündem, Milano Kentsel Besin Siyaset Paktı, C40 Deklarasyonu üzere memleketler arası ağlar ve strateji dokümanları; Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği üzere ulus üstü örgütler bundan bahsediyor ve mahallî idarelerin besin sistemini dönüştürmekteki rollerinin ehemmiyetine vurgu yapıyor. Hasebiyle yerleşmelerin, tarım-gıda sistemi içerisindeki mahallî ve özgün meselelerini tespit ederek bu problemlerin tahliline yönelik aksiyonların harekete geçirilmesi, kent-bölge besin sistemleri üzerine düşünülmesi gereken bir noktadayız. Fakat ne yazık ki bütüncül bir kentsel besin planlamasına dönük iradeyi gösteren lokal idarelerin sayısı Türkiye’de epey hudutlu. Bu iradeyi gösteren mahallî idarelerden biri Karşıyaka Belediyesi oldu. Bu çalışmayı özgün kılan yanlarından bir tanesi sürecin başından sonuna iştirakçi halde tasarlanmış, işletilmiş ve yönetilmiş olması. Öncelikle Karşıyaka Belediyesi bu çalışmanın ortaya konmasında irade gösterdi ve akabinde Yerküre Mahallî Çalışmalar Kooperatifi ile iş birliği yaptı. Data tabanı ve mekânsal tahlilleri üretebilmek için BAYETAV’ın açmış olduğu takviye programına başvurarak fon almaya hak kazandık. Genç meslektaşlarımız da bu proje kapsamında alanda emek verdi. Lokal idare ayağında Ziraî Hizmetler Müdürü Yusuf Can Gökmen arkadaşımızla ağır çalışmalar yürüttük. Çok paydaşlı ve farklı meslek alanlarından uzmanlığı bulunan çok disiplinli bir yapı kurarak bu çalışmayı yürüttük. Özgün biçimde; mekânsal tahlillere ve vatandaş bilimine dayalı kararlardan oluşan bir metodoloji geliştirerek çalışmamızı tamamladık. Halkın bilgiyi direkt üretme ya da bilimsel dataya dayanarak direkt iştirakle karar üretmesi biçiminde tabir edilebilecek olan “Vatandaş Bilimi” yaklaşımıyla bu evrakta gördüğünüz prensiplerin, stratejilerin ve hareketlerin sahibi, tasarlayıcısı Karşıyaka halkıdır. Evrakın ortaya çıkmasında bizlere yolu açan ve takviye veren pahalı Karşıyaka Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay’a ve tüm grubuna müteşekkiriz. Ana proje takımımızda yer alan Dr. Fatih Tatari ve Orkun Doğan’a; araştırma, mizanpaj ve görselleştirme grubumuzu oluşturan Ayçin Vural, Ayşegül Yarış, Batuhan Aksu, Begüm Güntan, Cansu Şahintürk, Eftelya Tonguç, Hatice Cansu Cesur’a, çalışmamıza katkı veren herkese ayrıyeten teşekkürlerimi sunuyorum.”
“KARŞIYAKA BELEDİYESİ’NİN YARATTIĞI BU ÖRNEK ÖNEMLİ”
BAYETAV İdare Şurası Lideri Prof. Dr. Ferhat Kentel ise “İnsan ve toplum bilimleri, sanat ve tasarım, ekoloji ve hayat alanlarında çalışıyoruz. Bu projeye dayanağımız bu bağlamda oldu. Karşıyaka Belediyesi’nin yaratmış olduğu bu örnek kıymetli. Menderes Havzası’ndan Ergene’ye Çoruh Havzası’na kadar iklim krizi yaşıyoruz. Türkiye’de merkezi idarenin adımları az. Lokal idare ve akademi iş birliği gerekiyor. Ormanları ve suları kaybetmek kadar gıdayı kaybetmek de değerli. Besinde adalet ve demokrasi kavramını hayatımıza sokmamız lazım” dedi.
Açılış konuşmalarının akabinde Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp, Dr. Fatih Tatari ile Orkun Doğan’dan oluşan ana proje grubu tarafından Karşıyaka Kentsel Besin Strateji Belgesi’nin sunumu gerçekleştirildi.
KARŞIYAKA KENTSEL BESİN STRATEJİ DOKÜMANI HAKKINDA
Karşıyaka Kentsel Besin Strateji Belgesi’nin hazırlık sürecinde “Mekânsal Data Üretimi ve Analizi” ile “Katılımcı Araçların Tasarımı ve Uygulanması” başlıklı iki sistem izlendi. Bilimsel tahlil ve araştırmaların yanı sıra sempozyum, forum, atölye ve çalıştaylar gerçekleştirildi. Bu doğrultuda evrak; kelam konusu toplantılarda kentli yurttaşlar, tarım-gıda alanında faaliyet gösteren sivil toplum bileşenleri, akademisyenler, merkezi ve lokal kurum-kuruluş temsilcileri, üreticiler, üretici örgütleri ve özel kesim bileşenleri tarafından sunulan görüş ve teklifler ile şekillendirildi.
TEMEL UNSUR VE STRATEJİLER
Belgenin dört temel unsuru ‘Agroekolojik’, ‘Katılımcı’, ‘Adil’ ve ‘Yerelcil’ olarak tanımlanırken, bu prensipleri somutlaştıran stratejiler de şöyle sıralandı:
1. Gıda Tedarik Zincirinin Kısaltılması.
2. Karşıyaka’da Besinin Kent Bölgesi’nin Kentsel ve Kırsal Müdafaa Odaklı Tanımlanması.
3. Agroekolojik Ziraî Üretimin Desteklenmesi.
4. Katılımcı Yönetişim Modelinin ve Yeni Organların Kurulması.
5. Üreticilerin ve Tüketicilerin Örgütlenmesi.
6. Kayıp ve İsrafın Azaltılarak Atık İdaresinin Sağlanması.
7. Herkes için Adil, Erişilebilir, Emniyetli ve İnançlı Besin ve Su Sağlanması.
8. Kriz ve Afet Periyotlarında Besin Sistemi’nin Yönetilmesi.
SUNULAN AKSİYON ÖNERİLERİ
Belgede, tamamı iştirakçi araçlarla üretilen ve Karşıyaka’nın taleplerini temsil eden 75 farklı aksiyon teklifine yer verildi. Bunlardan kimileri şöyle; Kentsel Besin Kurulu kurulması ve kapsayıcı/katılımcı bir biçimde tasarlanması, Besin Merkezi oluşturularak eğitimler verilmesi ve tüketicilerin bilinçlendirilmesi, kooperatif ekosisteminin kurulması, besin çölleri tahlilinde ortaya çıkan sonuçlara nazaran öncelik vererek, Halkın Bakkalı üzere uygulamaların mahalle ölçeğinde hizmet sunması, Karşıyaka’da hal kurulması ve satış yapılacak eserlerin kalıntı tahlil sonuçlarına nazaran kabul edilmesi, kentsel tarım uygulamalarının desteklenmesi, yeni kapalı pazar yerleri kurularak agroekolojik üreticilere öncelik verilmesi, üretici pazarlarının desteklenmesi, Karşıyaka özelinde üretici-tedarikçi envanterinin oluşturulması, yeni araştırmaların teşvik edilmesi için paydaş iştirakiyle fon oluşturulması, coğrafyaya mahsus ziraî eserlerin araştırılması, Yamanlar bölgesinde üretici envanterinin çıkarılması ve bölgeye has domatesin korunması için agroekolojik ziraî yolların uygulanması, mahalle bostanları ile topluluk bahçeleri ve yeşil çatı üzere alanların oluşturulması, besin muhtaçlığının tahlil edilmesi, yoksulluk ve yetersiz beslenme araştırması yapılması, kompost uygulamalarının kent geneline yayılması, yüksek riskli üretim alanlarına mahsus bölgesel tahlillerin ve senaryoların geliştirilmesi, acil durumlarda kentlilerin temel besin muhtaçlığını karşılayacak nitelikte ve ölçüde kuru besin eserlerinin tedarikinin sağlamak üzere planlama yapılması…
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
