Bir birey yahut kümenin, kendisini savunamayacak durumda olan mağdura karşı çeşitli irtibat araçlarını kullanarak gerçekleştirdiği tekrarlayıcı ve makûs niyetli saldırgan davranışlar sanal zorbalık olarak tabir ediliyor. Uzmanlar, sanal ortamda mağdura ait dedikodular yayma, ferdî konuşmaları kopyalama ve diğerlerine gönderme üzere aksiyonların de sanal zorbalık olduğuna dikkat çekiyor. Sanal alanların gereğince denetlenmemesinin zorbanın kimliğini rahatlıkla gizleyebilmesine neden olduğunu belirten Prof. Dr. Sırrı Akbaba, “Yakalanma ve cezalandırılma korkusu olmaksızın aksiyonlarına devam edebiliyorlar. Sanal zorbalık içeren malzemenin kısa müddette birçok şahsa ulaştırılabilmesi ve bir defa yüklendiğinde kopyasının saklanabilmesi geleneksel zorbalığa göre tesirinin uzun sürmesine neden oluyor.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Rektör Danışmanı ve İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğr. Üyesi Prof. Dr. Sırrı Akbaba, sanal zorbalığın tiplerine ve özelliklerine ait açıklamalarda bulundu.
“Kişisel konuşmaları kopyalama ve diğerlerine gönderme de sanal zorbalık”
Sanal zorbalığın, bir birey yahut kümenin, kendisini savunamayacak durumda olan mağdura karşı çeşitli bağlantı araçlarını kullanarak gerçekleştirdiği tekrarlayıcı ve berbat niyetli saldırgan davranışlar olduğunu belirten Prof. Dr. Sırrı Akbaba, sanal zorbalığa örnek olarak;
– Cep telefonuyla bir bireyin gizlice ve utanç verici fotoğraflarını çekme,
– Birisini utandıran ya da kötüleyen web sayfaları hazırlama,
– Elektronik posta yahut cep telefonu iletisi ile aşağılayıcı, alay edici, cinsel taciz ve şiddet içeren bildiriler gönderme,
– Sanal ortamda mağdura ait dedikodular yayma,
– Şahsî konuşmaları kopyalama ve diğerlerine gönderme üzere hareketleri sıraladı.
“Kimliklerini saklayabilmeleri sayesinde yakalanma korkusu yaşamıyorlar”
Siber zorbalığın öbür isimlerinin ‘elektronik zorbalık, internet zorbalığı, dijital zorbalık ve çevirim içi ziyan verme’ olduğunu tabir eden Akbaba, “Sanal zorbalıkla bağlantılı bireylerden hareketle üç küme kavramdan kelam edilebilir. Bunlar, sanal zorbalık, sanal mağdurluk ve sanal zorba/mağdurluk.” dedi.
Sanal zorbalığın özelliklerine de değinen Akbaba, “Sanal ortamda zorbanın kimliğini rahatlıkla gizleyebildiği görülüyor. Kimliğini gizleme imkanının bulunması, sanal zorbanın e-posta ve web tabanlı uygulamaları tehdit etme, alaya alma ve söylenti çıkarma üzere davranışları gerçekleştirmek gayesiyle yakalanma ve cezalandırılma korkusu olmaksızın rahatlıkla kullanabilmesini sağlıyor.” formunda açıkladı.
“Sanal alanın gereğince denetlenmemesi sanal zorbaların emellerine ulaşabilmesini sağlıyor”
Bir öbür özelliğin güç dengesizliği olduğunu belirten Akbaba, “Sanal ortamda bulunan malzemeden kaçınma ve bu gereci ortadan kaldırma epey güçtür. Sanal zorbanın bilgi ve bağlantı teknolojilerini sanal mağdurdan daha âlâ kullanması ve sanal zorbanın sanal ortamda sanal mağdurdan daha yüksek statüye sahip olması, güç dengesizliğine yol açan durumlara örnek olarak verilebilir.” dedi.
Akbaba, sanal alanın gereğince denetlenmemesinin de sanal zorbaların gayelerine ulaşabilmesini sağlayan bir öbür etmen olduğunu vurguladı.
“Geleneksel zorbalığa nazaran tesiri uzun sürüyor”
Sanal zorbalık içeren gerecin ‘kes-kopyala-yapıştır’ ve ‘ilet’ yolları sayesinde kısa müddette birçok şahsa ulaştırılabilmesinin sanal zorbalığın denetimini ve sanal zorbalıkla çabayı güçleştirdiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sırrı Akbaba, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Geleneksel zorbalıkta, mağduriyet az kişi tarafından bilindiği için tesiri de az olur. Sanal zorbalık içeren malzeme çevrimiçi ortama bir sefer yüklendiğinde özgünü silinse bile birçok kopyasının sanal ortamda saklanabilmesi ve öteki insanların erişimine açık halde tutulabilmesi mümkün. Bu da mağdurun yaşadığı utanç ve dehşetin sürmesine neden oluyor. Sanal mağdur, bu malzemesi her okuduğunda, izlediğinde yahut dinlediğinde birebir acıyı tekrar yaşıyor. Klâsik zorbalıkta tesir, zihinsel yaşantının haricinde zorbalığın olduğu vakit ile hudutlu kalır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
