Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), zincir marketlerde plastik poşet yerine yalnızca kağıt ya da bez çanta satışının tüketiciye ekonomik yük getirdiğine karar verdi. Kurum, bu uygulamanın tüketiciye seçim hakkı tanımadığı ve yasal düzenlemeye aykırı olduğu gerekçesiyle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na denetim ve yaptırım çağrısında bulundu.
Yalnızca kağıt torba satışı yasaya aykırı
KDK’ya yapılan bir başvuruda, bir tüketicinin zincir markette alışveriş yaptıktan sonra plastik poşet talep ettiği, ancak yalnızca kağıt ve bez çanta satışı olduğu yanıtını aldığı belirtildi. Başvuruda, bu uygulamanın “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı yönetmeliğin 8. maddesine aykırı olduğu savunuldu.
İlgili düzenlemeye göre marketlerin, plastik poşetlerin yanı sıra alternatif taşıma çözümlerini (kağıt, bez vb.) sunmaları öngörülüyor. Ancak, plastik poşetlerin tamamen kaldırılması ve sadece daha pahalı alternatiflerin sunulması, hem yasal hem de etik açıdan sakıncalı bulundu.
KDK: “Bu, dayatma ve ekonomik külfettir”
KDK’nın tavsiye kararında, zincir marketlerin çevre duyarlılığı gerekçesiyle plastik poşetleri tamamen kaldırmasının, mevzuattaki davranışsal dönüşüm hedefiyle çeliştiği vurgulandı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Zincir marketin bu uygulaması, tüketiciye seçim hakkı tanımamakla birlikte piyasaya dayalı çevre koruma mekanizmalarının esas amacı olan davranışsal dönüşümü değil, zorunlu ve ekonomik külfet yaratan bir dayatma ortaya çıkarmaktadır.”
Kurum ayrıca, plastik poşetlerin belirli bir ücret karşılığı sunulmasının, tüketiciyi çevre dostu tercihlere yönlendirmek amacı taşıdığına dikkat çekerek, sadece daha pahalı torbaların sunulmasının düzenlemenin ruhuna aykırı olduğunu belirtti.
Denetim çağrısı ve hukuki vurgular
KDK, bu uygulamanın yalnızca tüketici haklarını değil, aynı zamanda zincir marketlerin mevzuatla getirilen plastik poşet bulundurma yükümlülüğünü de ihlal ettiğini belirtti. Kararda, “idari denetim kapsamında değerlendirilmesi” gerektiği ifade edildi.
Bu bağlamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na, zincir marketlerin uygulamalarının mevzuata uygunluğu açısından denetlenmesi ve gerektiğinde yaptırım uygulanması yönünde tavsiye kararı iletildi.
