Pera Müzesi, farklı kültürlerin tabiatını, estetiğini, hayat biçimlerini keşfederek fotoğraflarına yansıtan Isabel Muñoz’un, Türkiye’nin en kıymetli arkeolojik alanlarından Göbeklitepe ve bölgedeki Taş Tepeler’i husus alan çalışmalarına konut sahipliği yapıyor. Prado Müzesi’nin yaşayan en âlâ 12 çağdaş fotoğrafçı ortasında gösterdiği, Venedik Bienali ve New York Milletlerarası Fotoğraf Merkezi üzere kıymetli stantlarda yer alan İspanyol sanatkarın, Isabel Muñoz: Yeni Bir Kıssa – Göbeklitepe ve Etrafından Fotoğraflar başlıklı yeni standı, 15 Haziran – 17 Eylül tarihleri ortasında Pera Müzesi’nde sanatseverlerle buluşacak.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, ünlü fotoğrafçı Isabel Muñoz’un tarihi yaklaşık 12.000 yıl önceye dayanan Taş Tepeler’den Göbeklitepe ve etrafındaki arkeolojik alanları çektiği fotoğrafları, birinci sefer İstanbul’da izleyiciyle buluşturuyor. Isabel Muñoz: Yeni Bir Öykü – Göbeklitepe ve Etrafından Fotoğraflar başlıklı stant, dünyanın en eski kült alanı olabileceği düşünülen ve 2018’den bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Göbeklitepe’nin yanı sıra Karahantepe ve Sayburç’u, Muñoz’un etkileyici bakış açısından keşfetme imkânı sunuyor. Fotoğrafçılık alanında pek çok memleketler arası projeye imza atan, Mougins Fotoğraf Merkezi Direktörü François Cheval’in küratörlüğünü üstlendiği stant, 15 Haziran – 17 Eylül 2023 tarihleri ortasında Pera Müzesi’nde ziyaret edilebilecek.
Göbeklitepe’nin görkemi önünde eğilen bir sanatçı
Farklı coğrafyalardan insanları ve kültürleri husus alan monokromatik portreleriyle tanınan Isabel Muñoz, birinci kere 1992’de İstanbul’da açılan standıyla Türkiye’den sanatseverlerle buluşmuştu. Sık sık ziyaret ettiği Türkiye’de semazenlerden zeytinyağı personellerine, yağlı güreşlerden Sulukule Romanları’na farklı mevzular üzerine eğilen sanatçı, Pera Müzesi’nde ziyarete açılan yeni standında bu sefer, çok etkilendiği Göbeklitepe ve etrafında, gizem, köken ve sonsuzlukla ilgili soruların peşinden gidiyor.
Türkiye’den arkeologlar ile birinci kere çalışma fırsatı bulduğunu belirten Muñoz, “Bir fotoğrafçı olarak doğal bir merakım ve yeni şeyler keşfetmeye karşı bitmeyen bir arzum var. Fotoğraf makinem olmadan evvel bile geçmişte insanların nasıl yaşadığını ve hissettiğini anlamaya çalışıyordum. İspanya’da güçlü bir Paleolitik sanat geleneğimiz var lakin Göbeklitepe’de bana hitap eden manevi bir öge buldum.” diyor.
Muñoz, stantta yer alan fotoğraflarında, insanlık tarihinin en mistik alanlarından biri olan bu bölgede, küratör François Cheval’in deyişiyle, “Bilinmeyeni, gizem ve sanat yapıtı ortasında gidip gelen sanrılı imajları, sersemletici kalıntılar ve anıtsal megalitleri kaydetmekle yetinmiyor, bu görkemli sahnelerin önünde adeta eğiliyor.”
François Cheval, “Isabel Muñoz’un yapıtının tamamı totemlere dayalıdır.” diyor ve ekliyor: “Görsel izleri, bize tarihimizi anlatan o işaretleri toplar durmaksızın. Olaylar tarihi değildir lakin derlediği, kadim, masalsı, efsanevi vakitlerin tarihidir. Her seferinde baştan başlayan ‘yeni bir tarihtir’. Onun fotoğrafları masal anlatan insanın o upuzun soy zincirine aidiyetini belirler. Bu imajlar karşısında, estetik bir olayın değil, her seferinde yenilenen tutkusuyla ‘öte dünyanın bekçileri’yle yakınlığımıza tanıklık eden bir anlatının karşısında buluruz kendimizi! Isabel Muñoz’un fotoğrafları davetli olduğumuz bir şenlik, bizi uzak cetlerimize bağlayan toplu bir kutlamadır.”
Aşkınlığın sonlarında dolaşmak
Muñoz’un Göbeklitepe’de çektiği fotoğraflarla izleyiciyi aşkınlığın hudutlarına davet ettiğini belirten Cheval, şöyle devam ediyor: “Fotoğraf artık gerçeğin yerini tutan bir imgeden, bir aracıdan daha fazlası olmuştur, bizi aşkınlığın sonlarına götürür. Öteden beri peşine düşülmüş ve nadiren ele geçirilmiş o âna, Cihanla bütünleşme ânına ulaştırır bizi. Monolitleri inşa eden bu avcı-toplayıcılarla ışığı yontan Isabel Muñoz ortasında fark yoktur, her biri kendine has bir biçimde bir sit alanının umutları ve isteklerini tomurcuklandırır. Göbeklitepe dünyanın unsuru, hususun anasıdır. Onun olanca ışıltısı içerisinde kendini göstermesini sağlamak fotoğrafın işidir. İnsanlık tarihinin vaktiyle, çatışmalar ve tartışmaların vaktiyle ölülerle dirilerin ahenkli buluşmasının vakti, doğaüstü güçlerin muhafazası altında karşı karşıya gelir.”
“Göbeklitepe ve Karahantepe, yaşayan varlıklar”
Çalışmalarında dünya üzerindeki eşsiz ömür biçimlerini belgelemenin yanı sıra kültürel mirası da kayıt altına alıp geleceğe aktarma gayreti sergileyen Isabel Muñoz ise, Göbeklitepe ve etrafını odağına alan bu stant için yaptığı arkeolojik çalışmaların kendisi için yeni bir tecrübe olduğunu söylüyor.
Arkeoloji ve mimariye tutkuyla bağlı olan sanatçı, söyleşilerinden birinde bu tecrübesi şöyle anlatıyor: “Çektiğim fotoğraflarda yaşayan insan yok lakin bu sefer odak noktam farklı. Arkeoloji ve mimariye karşı bir tutkum var. Türkiye’yi ziyaret ettiğimde mezarlıklarınızın, bilhassa de inanılmaz derecede şiirsel olan Osmanlı mezarlıklarının hoşluğu beni çok etkiledi. Fizikî figürler olmasa da insan ögesi daima orada. Bu hoş Osmanlı taşlarını gördüğümde ve üzerlerindeki şiirleri okuduğumda, temsil ettikleri fizikî bayanları hayal edebiliyorum. Emsal biçimde, Göbeklitepe’de fotoğraf çektiğimde, kendimi bu kadim kültürün içine sokmaya ve onu kendi biçimimde anlamaya çalıştım. Sahip oldukları yıldız bilgisinden ilham aldım ve imgelerimi oluşturmak için onların ışık anlayışını kullandım. Göbeklitepe ve Karahantepe’yi fotoğrafladığımda onları yaşayan varlıklar olarak gördüm. Altlarında insan figürleri bulunan antropomorfik hayvan figürleri de bu hayat hissine katkıda bulundu. Bana nazaran oradaki taşlar bile canlıydı.”
Kadim metotlar ve yeni teknikler bir arada
Isabel Muñoz: Yeni Bir Kıssa – Göbeklitepe ve Etrafından Fotoğraflar, Muñoz’un etkileyici bakış açısından insanlık tarihinin bu gizemli coğrafyasını keşfetme imkânı sunarken, ünlü fotoğrafçının kullandığı yeni formül ve baskı teknikleri açısından da sürprizler içeriyor. Sanatkarın kadim vakitlerde kullanılan prosedürlerden ilhamla geliştirdiği “Tepetype” tekniğini birinci kez kullandığı fotoğraflar ve Karahantepe’deki insan başı figürüne EEG yardımıyla beynindeki elektrik dalgalarını yansıttığı sıra dışı otoportreyi de içeren ilgi cazibeli eser, bu yenilikçi çalışmalar ortasında yer alıyor.
Fotoğrafın arkasındaki öykünün peşinde 44 yıl
Profesyonel fotoğrafçılık mesleğine 1979’da başlayan Isabel Muñoz, ortalarında Fundación del Arte (2012), UNICEF İspanya, Farkındalığı Artırma Mükafatı (2010), Bartolomé Ros Mükafatı, PHotoEspaña (2009), İspanya Kültür Bakanlığı İspanya Hoş Sanatlar Altın Madalyası (2009), Comunidad de Madrid, Fotoğraf Kısmında Birincilik Mükafatı (2006), World Press Photo Mükafatı (2000 ve 2004), İskenderiye Bienali Altın Madalyası (1999) olmak üzere çok sayıda kıymetli mükafata bedel görüldü.
Prado Müzesi ve Prado Müzesi Dostları Vakfı’nın 2018-2019 döneminde, yaşayan en yeterli 12 çağdaş fotoğrafçı ortasında gösterdiği Muñoz, son olarak, “Académie Royale des Beaux-Arts’a fotoğraf kolunda kabul edilen birinci bayan sanatçı” unvanının sahibi oldu. Küba, Burkina Faso, Mali, Mısır, Türkiye, Kamboçya, Brezilya, İran, Etiyopya, El Salvador, Kamerun, Irak, Suriye, Meksika, Papua Yeni Gine ve Bolivya’nın da ortalarında bulunduğu farklı coğrafyalardan kültürlerin ve toplulukların ömür biçimleri, ritüelleri ve geleneklerini gözleyen; Çin’de savaş sanatları, Kamboçya ve Brezilya’da klâsik danslar, Afrika’da ise etnik azınlıklar üzere farklı öykülerin peşinden giden sanatçı, “Fotoğrafçılığımın bir emele hizmet etmesi ve her imgenin ardında bir kıssa anlatabilmesi için çabalıyorum. Görsel aracın gücüne ve sanatın ömür ve hoşluk de dahil olmak üzere pek çok şeyi anlatabileceğine inanıyorum. Fotoğrafçılığımın insanlara farklı biçimlerde takviye olabileceğini düşünmek bana büyük bir memnuniyet veriyor ve bu inanca çok bedel veriyorum.” diyor.
Sergi ve katalog dizaynını Onagöre’nin üstlendiği Isabel Muñoz: Yeni Bir Öykü – Göbeklitepe ve Etrafından Fotoğraflar, 17 Eylül 2023 tarihine kadar Pera Müzesi’nin 4. ve 5. kat stant salonlarında ziyarete açık olacak.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
