Anne ile baba adayları, hamilelik sürecinin sağlıklı ve huzurlu geçmesi için tüm tedbirleri alsalar da hesapta olmayan sıkıntılar gelişebiliyor. Bu sıkıntıların başında gelen ‘gebelik diyabeti’ hem annenin hem bebeğin sıhhatini tehdit ediyor. O denli ki erken doğum riskini artırıyor, anne adayında yüksek tansiyonu ve gebelik zehirlenmesini tetikleyebiliyor, bebekte gelişim geriliğine yol açabiliyor. Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Esra Boyar, bilhassa kaygılı anne baba adaylarını, teşhis ve tedavi konusunda, “Toplumdaki yaygın inanışın tersine, şeker yükleme testi son derece inançlı ve yararlıdır. Şeker yükleme testinden değil diyabetten tasa edilmeli” kelamlarıyla uyarıyor. Hamilelik sürecinin oluşturduğu hormon istikrarındaki değişimlerin tetiklediği bir durum olarak görülen gebelik diyabeti doğumla birlikte ortadan kalktığı için ‘geçici diyabet’ olarak da tanımlanıyor. Lakin, hamilelik boyunca anne adayının ve bebeğin sıhhatini tehdit etmesi nedeniyle sistemli takiplerle denetim altında tutulması gerekiyor. Saptanması ise epey kolay; hamileliğin 24 ila 28. haftaları ortasında yapılan şeker yükleme testi, gebelik diyabeti olup olmadığını gösteriyor.
En kıymetli risk kusurlu beslenme alışkanlığı
Dünyada gebelik diyabeti riski yüzde 1 ila 14 ortasında görülürken ülkemizde bu oranlar yüzde 2.6 ila 27.9 ortasında değişkenlik gösteriyor. Bu nedenle bilhassa ülkemizde hamilelik sürecinde ve sonrasında kan şekeri takibine dikkat edilmesi gerekiyor. Gebelik diyabetine yol açan en değerli sorunun sıhhatsiz beslenme ve hareketsiz hayat biçimi olduğuna dikkat çeken Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Esra Boyar, “Hareketsizlik ve sistemli idman alışkanlığının olmaması diyabetin ortaya çıkma ihtimalini arttırıyor. Bunun yanında tabi ki en kıymetli faktör beslenme alışkanlığının gerçek olmaması. Beslenme hakikat biçimde planlanmalı, şahsa özel yapılmalı. Hazır yemek alışkanlığı, paketli besin tüketmek, fazla karbonhidrat, gluten ve rafine şeker tüketmek, organik besine ulaşmakta zorluk büyük risk oluşturuyor” diyor. Ayrıyeten kilolu gebe kalmış olmak, ailede diyabet hastalığı hikayesi, bir evvelki hamilelikte iri bebek doğurmuş olmak ya da diyabet üzere etkenler gebelik diyabeti riskini daha da artırıyor.
Gelişim geriliğine bile neden olabiliyor
Uzmanlar tarafından tıbbi tedbir alınabilen en değerli multisistem hastalığı olarak kabul gören gebelik diyabeti hem annenin hem bebeğin sıhhatini tehdit ediyor. Örneğin anne adayında yüksek tansiyonu ve gebelik zehirlenmesini (preeklampsi) tetikleyebiliyor. Bebeğin iri bebek olmasına ya da gelişim geriliğine neden olabiliyor. Bunların yanı sıra bebekte olağandan yüzde 1 ila 3 oranında daha fazla hudut sistemi hastalıklarına; yüzde 3 ila 5 oranında daha fazla sindirim sistemi ve metabolik meselelere yol açabiliyor.
Şeker yükleme testi gereklidir
Risk kümesinde olan anne adaylarına hamileliğin erken devirlerinde; risk taşımayanlara ise 24-28 haftalar ortasında Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) ya da öbür ismiyle şeker yükleme testiyle ‘gebelik diyabeti’ testi yapılması öneriliyor. Şeker yükleme testinin tüm anne adayları için epeyce inançlı ve yararlı olduğunun altını çizen Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Esra Boyar, şunları söylüyor: “Şeker yükleme testi, anne ve bebek sıhhati için en kıymetli testler ortasındadır ve mutlaka ziyan vermez. Bu yüzden anne ile baba adaylarının telaşlı sorularına cevaben ‘şeker yükleme testinden değil diyabetten korkun’ diyoruz. Testin sonucuna nazaran, anne adayı ya bu bahiste eğitimli diyetisyen tarafından verilen diyetle takip ediliyor ya da kâfi gelmezse dahiliye ile endokrin doktorlarının teklifiyle insülin tedavisine başlanıyor ve yakından takip ediliyor. Gebelik diyabeti olan anne adayının diyet ve /veya medikal tedavinin yanında kendisi de konutta açlık tokluk şeker takiplerini yapması ve doktorunu bilgilendirmesi değer taşıyor”
Gebelikte ortaya çıkan diyabetin doğum sonrasında devam etme ihtimali birinci yıl ortalama yüzde 2 iken bu ihtimal 10 yıl içinde yüzde 5 ila 10’a kadar çıkabiliyor. Bunu tespit etmek için ek risk faktörü varsa 6. haftada, yoksa 12. haftada, birinci yıl bitince ve 3. yılda şeker yükleme testinin tekrar edilmesi isteniyor.
Sebze, meyve ve tahıl yüklü beslenin
Gebelik diyabeti saptanan anne adaylarının her şeyden evvel beslenme alışkanlıklarını düzenlemeleri ve kesinlikle idman yapmaları gerekiyor. Glutenli, genetiği değiştirilmiş, paketli, hazır besinlerden bilhassa kaçınmaları; pak ve kaliteli su tüketmeleri; tercihen zerzevat, meyve ve tahıl yüklü olsa da öğün sayısı, ölçüsü ve niteliği bireye özel olarak hazırlanan bir diyet uygulamaları tavsiye ediliyor. Ayrıyeten kan şekeri düzeylerini aç /tok olarak takip ederek doktorlarını bilgilendirmeleri büyük değere sahip. Dr. Esra Boyar, gebelik diyabeti tanısı konulan anne adaylarının, tabip onayını alarak, haftada 3 gün ortalama 150 dakika olmak şartıyla, en az bir spor koluna ya da antrenman programına yönlenebileceklerini belirtiyor
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
