Dünya nüfusu 2000 yılından bu yana daima artıyor ve 2050 yılında da büyük bir artış öngörülüyor. Türkiye’nin nüfusunun da 2050 yılında 100 milyonu aşması bekleniyor. Bu süratli nüfus artışı, insanları besleme, su temini, güç sağlama üzere temel gereksinimlerin karşılanması konusunda büyük zorluklara neden oluyor. Artan insan nüfusunun tükettiği güç gerek besinlere gerekse iklimlere ziyan verebiliyor. Sürdürülebilir beslenme ile nüfusun artan besin talebi karşılanabiliyor. Akdeniz beslenme biçimi, Nordik diyeti, Çift piramit diyeti, Vegan ve Vejeteryan diyetlerle sürdürülebilir beslenme biçimleri karbon ve su ayak izini düşürmeye katkı sağlıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. Aslıhan Altuntaş, 11 Temmuz Dünya Nüfus Günü ile ilgili bilgi verdi, sürdürülebilir beslenmenin yararlarını ve usullerini anlattı.
Artan nüfus besin talebini artırıyor
Artan insan nüfusu, besin talebini artırmakta ve besin sanayisini daha verimli olmaya yönlendirmektedir. Son 10 yılda besin sanayisindeki yenilikler ve gelişen teknolojiler, daha fazla besin üretimi ve sürdürülebilirlik için değerli adımlar atılmıştır. Besin sanayisindeki yenilikler ve sürdürülebilirlik odaklı yaklaşımlar, artan nüfusun beslenmesini karşılamak ve çevresel tesirleri azaltmak için değerli adımlardır. Lakin, daha fazla çalışma ve yatırım gerekmektedir, zira nüfus artışıyla birlikte besin teminatı ve sürdürülebilirlik hususlarında hala kıymetli zorluklar vardır. Artan insan nüfusunun iklim ve etrafa tesiri epeyce büyük bir kaygı kaynağıdır. Nüfus artışı, daha fazla güç, su ve besin talebi demektir, bu da doğal kaynakların çok kullanımına ve çevresel baskılara yol açmaktadır. Bu durum ekosistem hizmetlerinin azalmasına ve doğal kaynakların tükenmesine neden olabilir.
Sürdürülebilir beslenmenin farklı çeşitleri bulunuyor
Artan insan nüfusuyla birlikte iklim değişikliği, çevresel bozulma ve kaynakların tükenmesi üzere sıkıntılarla çaba etmek için sürdürülebilirlik odaklı siyasetler ve tahliller gerekmektedir. Bu tahlillerden biri de sürdürülebilir beslenme çeşitleri olabilmektedir.
Sürdürülebilir beslenme çeşitleri;
- Akdeniz beslenme tipi; taze besinler ve doymamış yağlar tüketilir. İşlenmiş ve paketli besinleri tüketim oranı düşüktür. Ülkemiz için en uygun seçenek Akdeniz beslenme modeli olarak belirlenmiştir. Sürdürülebilir diyetlere çok kültürlü bir yaklaşım ile yerli yahut mahallî besin sistemlerini anlayarak, besinler ve diyetlerle ilgili kültürel bilgideki çeşitliliği korumak için de fırsatlar sunabilmektedir. Birebir vakitte, yemek ve kültüre ait klasik bilginin korunmasının değerini de gündeme getirmektedir. Ekolojik ayak izi bakımından beslenme modelleri incelendiğinde, Akdeniz diyetinin başkalarına nazaran azot, karbon, su ve güç ayak izinin daha küçük olması, dünyamızın sıhhatine daha az olumsuz tesir gösteren sürdürülebilir bir beslenme modeli olarak görülmektedir.
- Nordik diyeti; İskandinav ülkeleri olan Danimarka, Finlandiya, Norveç, İzlanda, İsveç üzere ülkelerdeki klasik yeme biçimi Nordik diyetine dayanmaktadır. Akdeniz diyeti ile benzerlik göstermektedir. Zeytinyağı yerine kanola yağı kullanılması Akdeniz diyetinden en değerli farkıdır.
- Çift piramit diyeti; klasik besin piramidinin yani Akdeniz beslenmesinin yanına besinlerin ekolojik ayak izleri sınıflandırılmaktadır. Hem ferdî hem de ekosistem açısından kâfi olacak besinleri göstermektedir.
- Vegan ve Vejetaryen diyetler; kırmızı et, tavuk, balık yahut peynir üzere hayvansal kaynaklı besinlerin elimine edildiği diyetlerdir.
Meyve zerzevat mevsiminde tüketilmeli
Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı (WWF) tarafından yürütülen “Live Well Plate for Low Impact Food in Europe” (LIFE) projesi’ne nazaran; sürdürülebilir bir diyetin 6 temel prensibi bulunmaktadır.
- Sebze ve meyve tüketimini artırmak
- Besin çeşitliliğini sağlamak
- Et tüketimini makul düzeylere indirmek
- Gıda israfını önlemek
- Sertifikalı besin satın almak
- Şeker, şekerli içecekler, yağ, tuz ve tuz içeriği yüksek besinlerin tüketimini azaltmak
Meyve zerzevat tüketiminde her vakit mevsiminde olanları tercih etmek, mümkünse pazarlardan alışveriş yapmak ehemmiyet kazanmaktadır. Bu kapsamda ekolojik pazarlar takip edilebilir.
Her gün mor, kırmızı, turuncu, sarı, koyu yeşil, açık yeşil, beyaz olmak üzere 7 farklı renkte zerzevat ve meyve her gün tüketilmelidir. 6 yumruk zerzevat ve 2 yumruk kadar meyve günlük en az tüketim olmalıdır.
Günde 1-2 su bardağı yoğurt yahut kefir, haftada 1 sefer kırmızı et, haftada 1 sefer balık yahut haftada 1 kere tavuk ana yemek olarak tercih edilebilir. Öbür günlerde protein muhtaçlığı bezelye, barbunya, nohut, kuru fasulye yahut börülce üzere bitkisel proteinlerden gelebilir ve sebzeler de haftada en az 2 gün ana yemek olabilir.
Bu temel unsurlar uygulandığında karbon ayak izi düşürülmekte ve sürdürülebilir bir beslenme formuyla hem sıhhate hem de tabiata yararlı olunabilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
