VakıfBank Kültür Yayınları, Türk lisanının en kıymetli yapıtlarından “Dîvânu Lugâti’t-Türk”ü yine okurlarıyla buluşturuyor. 951 yaşındaki Türk lisanının birinci sözlüğü olan eser, öz Türk kültürünün hatırlanmasında kıymetli bir referans kaynağı olarak raflarda yerini aldı.
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY) dilbilimci, etnograf ve Türkolog Kâşgarlı Mahmud’un “Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Lisanının Birinci Sözlüğü” yapıtını yayımladı. 11’inci yüzyılda Türklerin yaşadığı kentleri gezerek karşılaştığı lehçeleri ayrıntılı bir formda öğrenen Kâşgarlı Mahmud, öğrendiği sözleri ve atasözlerini mukayeseli olarak bir kelamlık altında topladı. Türkçenin kültürel derinliğinin en ince detayına kadar ortaya koyulduğu eser, bugüne kadar yapılan çevirilerden farklı olarak Kaşgarlı Mahmud’un belirlediği sıra yerine, Türk alfabesindeki sıraya nazaran hazırlandı. Kaşgarlı Mahmud tarafından Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçe’nin Arapça kadar varlıklı bir lisan olduğunu göstermek maksadıyla yazılan kitap, Mustafa Ç. Kaçalin tarafından Türkçeye kazandırıldı. Türklerin yaşadığı yerleri gösteren birinci Türk dünyası haritasının da yer verildiği yapıtta, 800 civarında söz tabirler, atasözleri ve şiirlerden örneklerle ve Arapça çevirileriyle paylaşılıyor.
Türk lisanının birinci sözlüğü 951 yaşında
Kaşgarlı Mahmud’un 1072’de yazmaya başlayıp 1077’de tamamladığı kelamlık, Türkçenin gelmiş geçmiş en değerli referans kaynağı olarak biliniyor. Türk kültürünün
tarihinin, coğrafyasının, edebiyatının, mitolojisinin, yaşayışının ve fikir mirasının üniversal boyutta kaleme alındığı Dîvânu Lugâti’t-Türk, tıpkı vakitte periyodunun tıbbı ve tedavi yordamları hakkında da okurları aydınlatan ansiklopedik bir eser niteliği taşıyor.
Kitaptan
“0432 ergüz: ergüz sūw “İlkbahar başlarında karların ve buzların erimesiyle (ẕuwāba) oluşan su.”
Şu dörtlükte geçer:
yāy yarupan ergüzi
aḳtı aḳın munduzı
tuġdı yaruḳ yulduzı
tıŋla kelamım külgüsüz
“Bahar sabahı parlayınca eriyen sular ve coşkun seller
(ẕawāba) aktı ve parlak yıldız doğdu. Hayret edilecek
sözümü gülmeden dinle.”
Kaşgarlı Mahmud kimdir?
Kaşgarlı Mahmud, Kaşgar kentinin güneybatısındaki Opal köyünde 1008 yılında dünyaya gelmiştir. Eğitimine Opal’de başlamış, daha sonra gençlik yıllarında Kaşgar’da yüksek sınıftan aile çocuklarının devam ettiği Medrese-i Hamîdiyye ve Medrese-i Sâciyye’de okumuştur. Medrese yıllarında vaktinin klasik ilimleri yanında Arapça ve Farsça öğrenmiştir. 1057’de babası ve aile fertlerinin saraydaki suikasta kurban gitmelerinin akabinde öteki ülkelerde geçen uzun gezgincilik yılları sonunda geldiği Bağdat’ta, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar varlıklı bir lisan olduğunu göstermek niyetiyle yazdığı, Türk lisanının birinci sözlüğü Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü tamamlayarak 1077 tarihinde halife Muktedî-Biemrillâh’ın oğlu Ebü’l-Kāsım Abdullah’a takdim etmiştir. 1080’de kendi ülkesine dönüp Opal’de kurduğu Medrese-i Mahmûdiyye’de müderrislik yaptıktan sonra doksan yedi yaşında vefat etmiştir.
KÜNYE
Yayınevi: VBKY
Kitabın ismi: Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Lisanının Birinci Sözlüğü
Yazar: Kaşgarlı Mahmud
Editör: Prof. Dr. Mehmet Ölmez
Çeviri: Mustafa S. Kaçalin
Sayfa sayısı: 976
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
