Türkiye-ABD münasebetlerinin 2023 yılında da olumlu tarafta ilerlemeye devam ediyor. Türkiye ve ABD ortasındaki ticaret hacmi son 12 ayda 31,3 milyar dolar seviyesine ulaştı. Artan yatırımlar ve Türkiye pazarına yeni giren ABD’li şirketlerin farklı bölümlere yönelik ilgisi ile geçmişi 200 yıla yaklaşan ikili ekonomik bağlantılar, 2023’ün birinci yarısında ivme kazanmayı sürdürdü.
DEİK/Türkiye-ABD İş Kurulu (TAİK) ve Amerikan Şirketler Derneği (AmCham Türkiye), Türkiye ve ABD ikili bağlarında 2023 yılının birinci altı ayına ait değerlendirmede bulundu. TAİK ve AmCham Türkiye, yaklaşık 200 yıllık tarihi bulunan Türkiye-ABD ikili ekonomik ilgilerinin 2023’ün birinci yarısında ivme kazanmaya devam ettiğinin altını çizdi.
Turnaoğlu: “İkili ekonomik ilgiler daha da güçleniyor”
Türkiye-ABD ortasında geçmişi uzun yıllara dayanan güçlü ilginin, dünyadaki en kıymetli ve esaslı stratejik bağlar ortasında yer aldığını belirten AmCham Türkiye İdare Şurası Lideri Tankut Turnaoğlu, ticaret ve yatırımın iki ülke ortasındaki stratejik alakada kilit nitelikte değer taşıdığına dikkat çekti. Turnaoğlu, “AmCham Türkiye olarak, Türkiye iktisadına yıllık 60 milyar dolar katkı sağlayan 125 ABD merkezli şirketi temsil ediyoruz ve ana amacımız ülkemizi küresel pazarlara taşıyan bir güç olmak” dedi.
Turnaoğlu, Türkiye ve ABD ortasında neredeyse 200 yıllık geçmişi bulunan ticari ilgilerin her geçen gün gelişmeye devam ettiğine değinirken, AmCham Türkiye’nin 5 önceliği kapsamında gözlemledikleri gelişmeleri sıraladı: “Ülkemizdeki ABD yatırımları ve ticaretini geliştirme önceliğimiz kapsamında, ikili ticaretin 100 milyar dolar seviyesine ulaşması amacına katkı sağlamayı sürdürüyoruz. Son 12 ayda Türkiye-ABD ortasındaki ticaret hacmi 31,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken bunun 15,9 milyar dolarını ihracat, 15,4 milyar dolarını ise ithalat oluşturdu. Her vakit belirttiğimiz üzere Türkiye, dünya genelinde az sayıda ülkenin sahip olduğu bir potansiyele sahip. ABD firmalarının devam eden yatırımları da bu görüşü destekliyor. Üyelerimizden Mondelez International, son 5 yılda 110 milyon dolar yatırım alarak Türkiye’den ABD’ye yüksek sıhhat standartlarına uygun 60 milyon dolardan fazla eser ihraç etti. Besin kesiminde Türkiye’den etraf ülkelere ihracat amacıyla yapılan 100 milyon dolarlık bir öbür değerli yatırım ise Kraft Heinz tarafından gerçekleştirildi. PwC ile birlikte hazırladığımız, Türkiye’ye gelen Amerikan yatırımını inceleyen rapora nazaran, Amerikan şirketleri genel olarak uzun vadeli yatırımlar yapıyor ve yatırım kararlarını 7-10 yıllık perspektiflerle gerçekleştiriyor. Geçtiğimiz yıl oyun ve perakende üzere birçok kesimde start-up ekosistemine satın almalarla giriş yapan Amerikan şirketlerini de gözlemledik. Bunun en aktüel örneği olarak halka arz ile birlikte 60 milyon dolar civarında yeni bir kaynak yaratan üyemiz Martı Teknoloji, New York Borsası’nda 13 Temmuz’da gong çaldı” dedi.
Turnaoğlu kelamlarını şöyle sürdürdü: “AmCham’in ikinci önceliği olan Türkiye’nin bölgesel merkez olarak rolünün güçlendirilmesi konusunda Orta Asya ve Kafkasya bölgeleriyle karşılıklı bağlantıların geliştirilmesini önemsiyoruz. Ülkemizde bulunan Amerikan şirketlerinin bir kısmı Türkiye’yi bölgesel bir merkez olarak konumlandırıyor. O denli ki derneğimizde bulunan yaklaşık 20 üyemiz Türkiye’den 80’e yakın ülkeyi yönetiyor. Ekosistemimizde bulunan Türk firmalarının global bedel zincirine daha fazla iştirakini sağlamayı hedeflediğimiz üçüncü önceliğimiz kapsamında da çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Örneğin P&G Türkiye olarak yurt içinden tedarikçilerimizin 82’si yurt dışındaki P&G şirketlerine 140 milyon dolara yakın hammadde ihracatında bulunmuştur. Türkiye, yetenek idaresi açısından da kıymetli üstünlüklere sahip. Bu önceliğimiz kapsamında ise iki yıldır sürdürdüğümüz ‘Global Turks’ isimli projemizin bulguları Türkiye’de yetişen ve daha sonra yönetici rollerinde misyon alan ‘1000 Küresel Türk’ün yetenek haritasını ortaya koyuyor. Eylül ayında ABD’de gerçekleştirmeyi planladığımız Washington ziyaretinin akabinde Küresel Turks projemizin sonuçlarını açıklayacağımız lansmanı gerçekleştirmeyi de planlıyoruz. Amerikan şirketlerinin Türkiye ile alakası ticari olduğu kadar toplumsal dayanışma ve sürdürülebilirlik alanında da öne çıkıyor ve bizim bir öteki önceliğimizi oluşturuyor. Örneğin sürdürülebilirliğe odaklanan üyemiz Dow ile Aksa Holding’in ortak yatırımı olan Dow Aksa şirketi AmCham Yatırım Ödülü’nü rüzgar kanadının daha verimli ve hafif olmasına yönelik karbonfiber yatırımı ile kazandı. Bunun yanında, Şubat ayında yaşanan sarsıntı felaketi sonrasında, hususla ilgili çalışmalara katkı sağlamak isteyen ABD’li şirketler bizlerle temasa geçmeyi sürdürüyor.”
Yalçındağ: “100 milyar dolar ticaret hacmi gayesi için 13. Türkiye Yatırım Konferansını Eylül’de gerçekleştireceğiz”
TAİK Lideri Mehmet Ali Yalçındağ, Temmuz ayında Vilnius’ta gerçekleşen NATO Zirvesi’nin Türkiye-ABD bağlantılarında yeni bir süreci başlattığını belirterek, “Yakalanan bu ivmeyle ticari alakaları daha da hızlandırmak istiyoruz. Türkiye’nin Rusya-Ukrayna gerginliğinde arabulucu rolünü üstlenmesi, geçtiğimiz günlerde sona erse de tahıl koridoruna öncülük etmesiyle başlayan süreç ülkemizin stratejik ortak olarak ne kadar kıymetli olduğunu gösterdi. Türkiye-ABD ticari bağlarının mihenk taşlarından biri olan savunma sanayi alanındaki iş birliğinin önümüzdeki periyotta hızlanacağını görüyoruz. Geçtiğimiz günlerde ABD Büyükelçisi Jeffry L. Flake başta olmak üzere 50 Amerikalı iş beşerinin İDEF 2023’e katılması, ABD’nin de savunma endüstrinde iş birliğine açık olduğunu bize hissettiriyor. TAİK olarak, yıl sonuna gerçek düzenleyeceğimiz 39. American Turkish Conference (ATC) – Amerikan Türk Konferans’ında Türk savunma sanayi firmalarına kendilerini daha yakından tanıtma fırsatı sunarak, olumlu havaya katkıda bulunacağız. Türkiye ve ABD ortasında belirlenen 100 milyar dolarlık ticaret hacmi gayesi için önümüzdeki periyotta atacağımız birinci adım 19-20 Eylül tarihlerinde gerçekleştireceğimiz 13’üncü Türkiye Yatırım Konferansı olacak. Yatırım Konferansının birinci gününü Goldman Sachs konut sahipliğinde T.C. Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’i ve Merkez Bankası Liderimiz Hafize Gaye Erkan’ı ABD’nin önde gelen finans etrafları ile bir ortaya getireceğiz. İkinci gününde ise T.C. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ı Fortune 100’de yer alan 25 Amerikalı şirketin CEO’su ile Yuvarlak Masa toplantısında buluşturacağız” dedi.
ABD’nin dünyadan ithalatı 2022 yılında 2020’ye nazaran yüzde 40 artarken Türkiye’den ithalatının yüzde 75 üzere hayli süratli bir oranda yükseldiğini belirten Yalçındağ, “Suudi Arabistan dışında kalan Çin, Hindistan, Brezilya, Vietnam mallarına artan talep Türk mallarına gelen talebin altında kalmış, 2020 yılında ABD’nin en çok ithalat yaptığı 29. ülke pozisyonunda olan Türkiye 2022 yılında 25. sıraya yükseldi. Altın ve mücevher, makinalar, otomotiv ABD’nin en çok talep artışının yaşandığı bölümler olurken her bir daldan ihracatımız 1 milyar doların üzerine çıktı. Haziran ayında 1,3 milyar doların üzerinde ihracat ile Türkiye’nin en çok ihracat gerçekleştirdiği ikinci ülke pozisyonunda olan ABD’ye ihracatımızın 2022 yılına nazaran düşük kalsa da 30 milyar doların üzerinde seyredeceğine eminiz. Hem ihracatımızı artırmak hem de ABD pazarına Türk mallarını daha düzgün tanıtmak için Türk firmalarımız başta Türk Hava Yolları (THY) 150’den fazla fuar iştiraki yapıyor ve biz de iş insanlarımız ile South by Southwest başta olmak üzere birçok fuara iştirak sağlamayı planlıyoruz” dedi.
Yalçındağ: “Eyalet yetkilileri ile yaptığımız görüşmelerde kendimizi Çin’e alternatif pazar olarak konumlandırıyoruz”
Amerika’nın tek bir ülke üzere düşünülemeyecek kadar büyük bir coğrafya ve çok güçlü bir iktisat olduğunu aktaran Yalçındağ, “İki ülke ortasındaki ticari bağlantıların eyalet bazında ele alınması kaide. TAİK Eyalet Komitesi yapılanmamızla bu ticari münasebetleri dört koldan destekleyeceğiz. Yalnızca, Kaliforniya ve Teksas ABD’den başka olarak dünyanın en büyük on iktisadından ikisi pozisyonunda, biri dijital teknoloji başkası güç kesiminde dünyada öne çıkıyor. Her iki eyalet için oluşturduğumuz komiteler ile bu bölgelerde Türk firmaların daha proaktif bir görünüme kavuşmasını amaçlıyoruz. Bunların yanında Florida, Illinois, Massachusetts, New York, Tennessee ve Virginia eyalet komitelerimiz bulunmakta, bu eyaletlerde de konut (inşaat), sıhhat, eğitim, finans dalları gördüğümüz kadarıyla Türk firmalarının dikkatini çekmeye devam ediyor. Eyalet bazında ihracatımızda da Teksas, New Jersey, Kaliforniya, Florida ve Georgia; Türkiye’nin 1 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirdiği eyaletler, daha fazla eyalete Türk eserlerinin tanıtıldığı ve her bir eyalete 1 milyar dolarlık ihracat yapabileceğimizi düşünürsek, ABD pazarının Türkiye için nasıl bir potansiyel teşkil ettiğini daha yeterli kavrayabiliriz. Eyalet yetkilileri ile yaptığımız görüşmelerde kendimizi Çin’e alternatif pazar olarak konumlandırıyoruz. Bunun müspet olarak geri dönüşünü hali hazırda görmeye başladık” dedi.
Rakamlarla Türkiye-ABD Ticari İlişkileri
- Dünyanın en büyük 11. iktisadı olan Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa, Asya ve Afrika’ya yakınlığı, yalnızca 4 saatlik uçuş arasında 1,3 milyar kişilik 26 trilyon dolarlık geniş bir pazara açılan erişimi, stratejik coğrafik pozisyonu nedeniyle kıymetli bir potansiyele sahip.
- 85 milyonu aşan nüfusu ile kıymetli bir iç pazara sahip olan Türkiye, Avrupa Gümrük Birliği üyeliği ve çok sayıda özgür ticaret muahedesi, yaklaşık 1 milyar kişiyi kapsayan geniş bir özgür piyasa alanına erişim sağlıyor.
- 2013 yılında 20 milyar dolar düzeyinde olan Türkiye-ABD ticaret hacmi 2022 yılında 32,1 milyar dolar düzeyine yükseldi. Türkiye, 2021 yılından bu yana ABD ile dış ticaretinde net ihracatçı pozisyonunda. 2022 yılında Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 16,9 milyar dolar, Türkiye’nin ABD’den ithalatı 15,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Haziran 2022 ile Mayıs 2023 ortasındaki on iki aylık süreçte Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 15,9 milyar dolar düzeyine gerilerken Türkiye’nin ABD’den ithalatı 15,4 milyar dolara yükseldi; toplam ticaret hacmi 31,3 milyar dolar olarak gerçekleşti.
- Türkiye’deki yabancı yatırımların sektörel dağılımına bakıldığında, finans bölümü yüzde 31,4 üzere değerli bir hisseye sahip. İmalat ve güç bölümü ise toplam yatırımlara sırasıyla yüzde 24,1 ve yüzde 10,2 katkı sağlıyor. Bilhassa Türkiye’nin aldığı toplam yatırımların yüzde 9,2’sini oluşturan “toptan ve perakende ticaret sektörü” en cazip dördüncü kesim olarak öne çıkıyor.
- TAİK tarafından Ağustos 2019’da BCG’ye hazırlatılan “Türkiye ve ABD Ortasında İkili Ticareti Arttırmak” başlıklı raporu; 8 dalda, otomotiv ve yedek kesim (1), dokumacılık ve hazır giysi (2), mücevher (3), sivil havacılık (4), beyaz eşya (5), inşaat materyalleri (6), mobilya (7) ve seyahat ve turizm (8) Türkiye’nin ABD’ye ihracatını artırmak için mukayeseli avantajlara sahip olduğu sonucunu ortaya koyuyor.
- Türkiye’nin 2016 yılında 2 milyar doların biraz üzerinde ABD’ye hizmet ihracatı, 2021 yılında 3,9 milyar dolara kadar yükselmiş durumda. 2022 yılında ABD’ye hizmet ihracatımızın ise resmi olmayan sayılara nazaran 5 milyar doların üzerinde gerçekleştiği iddia ediliyor. Haziran 2022 ile Mayıs 2023 ortasında ülkemizi ziyaret eden ABD’li turist sayısı yaklaşık 1,1 milyon.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
