Türkiye 100’üncü yılında yükselişini sürdürürken açıklanan Türkiye 2023 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu, Ar-Ge ve inovasyonda artışların yaşandığını lakin, daha yüksek katma kıymet üretmek için yolun başında olduğunu ortaya koyuyor.
Ar-Ge işçisi ve harcamalarında özel kesimin güçlendiği, ihracatta yüksek teknolojinin hissesinin katma kıymeti yükselttiğini bunun da inovasyonun sürdürülebilirliğini sağladığı açıklandı. Türkiye’nin patentte milletlerarasılaşma, teknoparklarda verimlilik ve akademide nitelik konusunun yine tahlil edilerek güzelleşmesinin gelişmeyi hızlandırıcı tesiri olduğunun altı çizildi.
Cumhuriyet’in 100’üncü yılında, her yıl Türkiye’nin gelişme trendini belirleyen Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nda bu yıl çarpıcı sonuçlar yer alıyor.
Bu yıl dördüncüsü açıklanan Türkiye Ar-Ge İnovasyon Raporu Direktörü ve raporu hazırlayan Ser Akademi Genel Müdürü Dr. Ömer Özdinç, Ar-Ge ve inovasyon tarihinin son 16 yılında olan bir grup olarak dünya çapında onlarca datadan çıkan sonuçlar ışığında raporu hazırladıklarını belirterek, “Türkiye’nin 100’üncü yılında yüz yıllık birikimimizi kıymetlendirme ve ülke olarak katettiğimiz arayı görme imkanını rapora yansıttık. Bugün, üstte saydığımız alanlarda ulaştığımız düzey, tam arzuladığımız seviyede olmasa da bu ülkeyi bizler ve çocuklarımız için hür bir vatan kılmak uğruna canını veren şehitlerimizin ve Cumhuriyetimizin kurucularının gayretlerinin boşa gitmediğini göstermektedir.” şeklinde konuştu.
Ekonomik bağımsızlık göstergesi olan imalat sanayi ihracatında 1962 yılında 4 milyon dolar civarındayken, Dünya Bankası datalarına nazaran bugün 190 milyar dolara yaklaştığının altını çizen Özdinç şöyle devam etti:
“Son 60 yılda dünyada bu pahası en çok artıran birinci 3-4 ülkeden biriyiz. Üstelik yüksek teknoloji ve orta-yüksek teknolojinin toplam hissesi bu meblağ içinde %35’i aşmıştır. 1962’de 70 ülke içinde 43’üncü sırada olan Türkiye, bugün 103 ülke içinde Avusturya, İsveç, Macaristan, BAE, Slovakya, Danimarka, Brezilya, Romanya ve İsrail’in üzerinde 21. sırada yer almaktadır. Bu data, imalat sanayi ihracatında muasır medeniyetlerden uzak olmadığımızı lakin, daha güzelini yapmamız gerekiyor lakin yanlışsız yoldayız.”
Ar-Ge ve inovasyonun karnesi bu raporda
Türkiye iktisadının bugünü ve geleceğine ışık tutan araştırma, geliştirme ve inovasyon odağında bilgileri manalandıran Türkiye 2023 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu, Türkiye’nin Ar-Ge çalışanının artmaya devam etmesinin yanında, 12 yıl evvel yalnızca yükseköğretimin yarısı kadar Ar-Ge çalışanı istihdam eden özel dal, Ar-Ge çalışanı istihdamında yükseköğretimi geçti. Bu da özel bölümün Ar-Ge yatırımlarına daha çok odaklandığını gösteriyor. Türkiye, OECD ülkeleri içinde %11 ile Ar-Ge işçisi sayısını en çok artıran ülke pozisyonuna yükseldi. Yüksek teknoloji ve yazılım bir yıl içinde 52.000’in üzerinde istihdam sağlayarak bu alanda liderliğini sürdürüyor.
Ar-Ge Harcamalarında OECD’de Artış Trendinde İzlanda’dan Sonra İkinciyiz
Türkiye, OECD ülkeleri içinde İzlanda’dan sonra nüfus başına Ar-Ge harcamalarını (satın alma gücü dolar paritesi bazında) %14 ile en çok artıran ikinci ülke olduğu açıklanan raporda, son 7 yılda Ar-Ge harcamalarında %104’lük artış ile OECD içinde artış trendinde başkan pozisyona yükseldiği görülüyor.
2022’de güç ve ulaşım telekomünikasyon alanlarında büyük artışlar yaşandığı Ar-Ge harcamalarında %12’lik artışla kamunun en çok artış sağladığı belirtilen raporda, özel bölümün hissesinin %61,4, kamunun hissesinin %4,8 ve üniversitenin hissesinin ise %33,8 olarak gerçekleştiği görülüyor
İhracatta katma pahalı yükseliş sürüyor
Diğer yandan, teknopark şirketlerinin ihracatının cirolarının %68’ine ulaşmasının yanında, yazılım ve yüksek teknoloji ihracatı birinci defa ciro içinde %21’e ulaşması dikkat çekiyor.
Yazılım bölümünün evvelki yıla nazaran yurt içi satışları dolar bazında yalnızca %5 civarında artarken yurt dışı satışları %20 oranında yükselmiş ve %15 olan genel özel dal genel artış ortalamasının üzerine çıktığı açıklanan Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nda yazılım kesimi birinci kere ciro içindeki ihracat oranını %21’e çıktı.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde Firma Başına Patent ve İşçi Sayısında Artış
Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Raporu datalarına nazaran, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin toplam sayısında düşüş devam ettiği, buna karşılık son yıllarda verimlilik ve performans artışı gözlemlendiği açıklandı. Ar-Ge merkezi sayısı 1592’den 1576’ya düşerken, Tasarım merkezlerinin sayısında 338’den 316’ya daha besbelli düşüş oldu. Toplam istihdam sayısı ise, 4.000’e yakın artış göstererek, 82.500 şahsa ulaştı Firma başına ortalama tescilli patent sayısı 5,2’den 6,5’e yükselmiş, firma başına ortalama işçi sayısı ise 49’dan 53’e çıkmıştır.
Yeni kurulan her 10 firmanın 1’i yüksek teknoloji ve yazılım şirketi
2022 yılında firma sayısı; yüksek teknoloji bölümlerinde 600, yazılım kesiminde ise 3.500 arttığı belirtilen raporda, Türkiye’deki toplam firma sayısındaki artışın %10’una yakını yüksek teknoloji imalatı ve yazılım dalından gelmiştir.
Üç büyük sorun: Patentte küreselleşme, teknoparklarda verimlilik, akademide nitelik
Patent başvurularında Türkiye’den 9.000 sonu aşıldığı açıklanan raporda, yerleşiklerin yaptıkları memleketler arası müracaatlarda ise önemli bir düşüş gerçekleşmiştir. Tıpkı biçimde yabancıların müracaatlarında da %25 küçülmeyle önemli bir düşüş görülüyor.
Tasarım tescil müracaatlarında ise 2021’de başlayan yüksek artış (%41,3) bu yıl da devam ederek (%32,1) toplam müracaat sayısı 7.800’ün üstüne çıktı. Yabancıların tasarım tescil müracaatlarında ise %10’un üzerinde artış yaşandığı görülüyor.
Teknoparklarda Kapasite Artışı Yüksek, Verimlilik Artışı Sınırlı
Teknoparkların toplam performanslarına bakıldığında genel olarak kapasitelerinin arttığı lakin verimliliğin ve performansın tıpkı oranda artmadığı ortaya çıktı.
Kapasite açısından geçtiğimiz yıl 8 yeni teknopark ile toplam teknopark sayısı 81’e yükseldiği belirtilen raporda, teknoparklara yaklaşık 1.300 yeni firma ile toplam firma sayısı 8.605’e çıkmış ve 14.000 yeni istihdam toplam yaklaşık 90.000 şahsa ulaştığı görülüyor. Toplam ciro 141 milyar TL’den 196 milyar TL’ye yükselmiş olsa da, ABD doları bazında son yıllarda birinci kere azalarak 16 milyar ABD dolarından 11,8 milyar ABD dolarına düştüğü ortaya çıktı. Teknoparklardan yapılan toplam ihracatın cironun %68’ini oluşturması dikkat çekiyor. Firma başına performans değerlendirmesi yapıldığında, manalı yükselişin olmadığı dikkat çekiyor.
Bilimsel yayınlarda nicelikte başkanız, nitelikte ise manalı artış yok!
Bilimsel yayınlarda Türkiye bir evvelki yıla nazaran, %11’lik artış oranıyla, atıf alabilen yayın sayısını en çok artıran OECD ülkesi olarak yüksek seviyeli nicelik artışı devam ettiği açıklanan raporda, atıf sıralamasında da 1 sıra yükselerek 13’üncü olmasına karşın nitelik göstergeleri birebir düzeyde kaldığı ortaya çıktı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
