Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) anketinin Eylül 2025 dönemi sonuçları açıklandı.
Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, ağustosta 47,3 olan manşet PMI eylülde 46,7’ye gerileyerek imalat sektörünün yavaşlamaya devam ettiğini gösterdi. Böylece faaliyet koşullarındaki bozulma eğilimi 1,5 yıla ulaştı.
Anket katılımcılarının geri dönüşleri, firmalar açısından zorlayıcı talep koşullarının sürdüğüne işaret ederken bu durum, yeni siparişler ile ihracatın daha da yavaşlamasına yol açarak imalat sanayisinin üretiminde belirgin düşüşle sonuçlandı.
Yeni siparişlerdeki zayıflama, imalatçıların birikmiş iş yüklerini azaltabilmelerine olanak tanıdı ve bu azalış yaklaşık bir yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Firmalar satılamayan nihai ürünlerini stoklarına ekledi ve böylece üretim sonrası stoklar son üç ayın ilk artışını kaydetti.
İş yüklerindeki hafiflemeye bağlı olarak firmalar eylülde yeni personel alımı konusunda isteksiz davrandı. Bunun yanı sıra üretimde kullanılmak üzere yeni girdi alımı yapmak yerine mevcut stokların değerlendirildiği gözlendi. Sonuç olarak, istihdam, girdi alımları ve üretim öncesi stoklar eylülde belirgin düştü.
Liradaki zayıflık, eylülde de girdi maliyetlerinin yükselmesinde etkili oldu. Enflasyon son 3 ayın en keskin hızına ulaştı ve seri ortalamasının altında kalmasına rağmen yüksek düzeyde gerçekleşti. Bu durum nihai ürünler için de geçerli oldu ve satış fiyatlarında nisandan bu yana en hızlı artış gerçekleşti.
Sektörlerin büyük bölümü üretim ve istihdam hacmini azalttı
Rapora göre, gıda ürünleri dışındaki tüm faaliyet alanlarında firmalar yeni sipariş almakta zorlandı. Bu nedenle sektörlerin büyük bölümü üretim ve istihdam hacmini azalttı. Genel olarak durgun seyreden talep ortamına rağmen satış fiyatları yalnızca tekstil ürünlerinde düştü. Bu durum, sektörlerin çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonunun ivme kazanmasından kaynaklandı.
Geçen ay anket kapsamında izlenen 10 sektörün sadece ikisi (gıda ürünleri ile ağaç ve kağıt ürünleri) üretim hacmini artırdı.
En sert üretim düşüşü ağustosa göre hafiflemekle birlikte tekstil ürünlerinde gerçekleşti. Gıda ürünlerinde yeni siparişler keskin arttı ve bu artış önceki döneme göre ivme kazanarak son 19 ayın en yüksek oranında gerçekleşti. Buna bağlı olarak sektörün üretimi de toparlandı.
Öte yandan, yeni siparişlerde iyileşme eğilimi yalnızca gıda imalatçılarıyla sınırlı kaldı. Üretimde olduğu gibi, yeni siparişlerde de en sert yavaşlama tekstilde görüldü. Benzer bir tablo yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi ancak bu alanda iyileşme sağlayan tek sektör makine ve metal ürünleri oldu.
Genel olarak müşteri talebi ve üretim gereksinimlerindeki zayıflık, üçüncü çeyrek sonunda çoğu sektörün istihdam azaltmasına neden oldu. Çalışan sayısı yalnızca “gıda ürünleri” ile “elektrikli ve elektronik ürünlerde” artarken yükseliş oldukça ılımlı düzeyde gerçekleşti.
İstihdamda da en belirgin düşüş tekstil sektöründe gerçekleşti. Gıda sektöründeki olumlu seyir, satın alma faaliyetlerine ve girdi stoklarına da yansıdı. Ancak her iki kalemde de artış kaydeden tek sektör gıda ürünleri oldu.
Satış fiyatlarını düşüren tek sektör tekstil ürünleri oldu
Anket kapsamında takip edilen 10 sektörün 8’inde girdi maliyetleri enflasyonu bir önceki aya göre yükseldi.
En yüksek oran, enflasyonun son 11 ayın en keskin düzeyine ulaştığı gıda ürünlerinde ölçüldü. En yavaş artış ise ağustosa göre hafif hızlanmaya rağmen ağaç ve kağıt ürünlerinde kaydedildi.
Eylülde satış fiyatlarında da en hızlı yükseliş gıda ürünlerinde gerçekleşti ve sektörde enflasyon Nisan 2024’ten bu yana en yüksek düzeye çıktı. Tekstil sektörü, talebi canlandırmak amacıyla nihai ürün fiyatlarında üst üste 7’nci kez aylık bazda indirime gitti. Böylece satış fiyatlarını düşüren tek sektör tekstil ürünleri oldu.
“Sonuçlar yılın geride kalan kısmı ile paralellik gösterdi”
Açıklamada endekse ilişkin değerlendirmesine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, İSO Türkiye İmalat PMI sonuçlarında tanıdık temaların ön plana çıktığını ve 2025 yılının geride kalan bölümü ile paralelliklerin görüldüğünü bildirdi.
Harker, “Talep koşulları zorlayıcı olmaya devam etti ve buna bağlı olarak üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri düştü. Öte yandan, liradaki zayıflık sonucu enflasyon oranlarında bir miktar artış kaydedilse de fiyat baskıları nispeten ılımlı seviyelerde kaldı.” ifadelerini kullandı.
